آتش زیر خاکستر قراردادهای نفتی!/ خطری که متوجه منافع اقتصادی کشور می شود

آتش زیر خاکستر قراردادهای نفتی!/ خطری که متوجه منافع اقتصادی کشور می شود

کارشناسان می گویند قرارداد های جدید نفتی نه تنها منافع کشور را تامین نمی کند بلکه منافع اقتصادی و مصالح کشور را نیز به خطر انداخته است. قراردادهای جدید نفتی معروف به IPC اخیراً توسط شرکت ملی نفت ایران برای بخش بالادستی طراحی‌شده است. این قرار دادها کلیه عملیات نفتی از اکتشاف و حفاری گرفته تا توسعه و بهره‌برداری و ازدیاد برداشت را شامل می‌شود.

با این حال الگوی قراردادهای جدید نفتی شفاف نیست و ایرادات زیادی به آن وارد شده است از طرفی بسیاری از کارشناسان و اقتصاددان حوزه نفت از برخی خطرات برای کشور با اجرایی شدن این قرار دادها خبر می دهند. چنانچه احمد توکلی نماینده مردم تهران در مجلس نهم، حفظ حاکمیت کشور بر نفت را یکی از دلایل اصرار بر خرید خدمات به جای واگذاری همه فرآیند‌ها در حوزه نفت دانسته و در جلسه نقد و بررسی این قراردادها عنوان کرده است: زمانی که منافع کشور تامین نباشد هیچ لزومی برای سرمایه‌گذاری خارجی وجود ندارد.

آیا همیشه باید پای خارجی ها در میان باشد؟

اما مهم ترین مسئله ای که در پس این قرار دادهای نفتی کشور را تهدید می کند تضعیف روحیه خود باوری و اتکا به این است که همیشه باید پای خارجی ها در میان باشد و اگر نیرومی متخصص خارجی نیاید و کار نکند ما نمی توانیم به خودکفایی برسیم.

دکتر مهدی صادقی شاهدانی، رئیس دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه امام صادق(ع) در این خصوص به ما می گوید: در رابطه با بحث ذخایر و میدان های نفتی یکی از موضوعاتی که باید مورد توجه قرارگیرد بحث فناوری های مورد استفاده است، وقتی که یک میدان نفتی می خواهد به بهره برداری برسد چند تا نکته اساسی وجود دارد که اگر روی این نکات تمرکز نداشته باشیم، نتیجه مطلوبی عایدمان نخواهد شد.

وی عنوان می کند: همانطور که مستحضر هستید ما یک نفت درجای داریم که می بایست تا آنجایی که ظرفیت دارد از آن بهره برداری داشته باشیم. این موضوع در رابطه با گاز درجای هم باید مورد توجه قرار می گیرد.

به گفته این اقتصاددان یکی از عواملی که در بهر برداری حداکثری از نفت درجای خیلی تاثیر گذار است، بحث کاربرد فناوری مربوط به این حوزه است. فناوری در این قسمت خیلی تعیین کننده است.

مزایای اقتصادی از فرصت های نفتی

وی می افزاید: مثلا فرض کنید ما از نفت یا گاز درجای ۳۵ درصد برداشت کنیم یعنی آن چیزی که متوسط دنیا است اما در بعضی از مخازن به سطح ۵۰تا۵۵ درصد هم می رسد. اگر ما بتوانیم فناوری را استفاده کنیم و مربوط به داخل باشد و امکان این را برای ما فراهم کند که از حداکثر نفت درجای بهره مند شویم خوب اشکالی ندارد. ما باید از این فناوری استفاده کنیم ولی اینکه این فناوری برای داخل باشد، اگر آن فناوری مربوط به ظرفیت داخلی کشور باشد مزایای اقتصادی دیگری هم خواهد داشت.

صادقی براین اعتقاد است که وقتی یک فناوری توان آن را دارد که بتواند حداکثر نفت درجای را برای ما بیاورد روی سطح زمین موجب اشتغالزایی بیشتر می شود. در دوره های زمانی آینده نیز، جریان یادگیری را نصیب نیروی انسانی می کند و باعث می شود که ما بتوانیم بهبود تکنولوژیکی را در جریان های تولیدمان تجربه کنیم.

به گفته وی مسأله اساسی این است که آیا فناوری و تکنولوژی داخل، امکان این را برای ما فراهم می کند که بتوانیم از حداکثر ظرفیت نفت درجای برخوردار باشیم یا خیر؟ وی می افزاید: این نکته ای است که باید به آن پاسخ داد و یک بحث فنی و کارشناسی است و یک وقت هایی بحث کارشناسی و فنی به مسایل سیاسی آغشته شده و عده ای غیر متخصص ممکن است در خصوص آن اظهار نظر کنند.

این استاد اقتصاد تاکید می کند: بحث استفاده از فناوری خیلی مؤثر است و اگر ما فناوری را در داخل کشور نداشته باشیم به اجبار باید از فناوری خارجی استفاده کنیم که حداکثر ضریب برداشت را برای ما به دنبال داشته باشد.

خودباوری؛ از جنگ با دست های خالی تا اتکا به نیروی خارجی

با این حال سید جواد حسینی کیا نماینده مردم سنقر نظر دیگری دارد. وی با بیان اینکه فرزندان امروز این نظام همان فرزندان دیروزی هستند که جنگ را با دست خالی اداره کردند، می گوید: امروز که در اوج قدرت هستیم و توانمندی لازم در عرصه های فناوری های موشکی از یک سو واز سوی دیگر در بحث ماهواره واز سوی دیگر هم در همین بحث تجهیزات حوزه نفتی وجود دارد؛ ظرفیت و زمینه اینکه ما را ببرد به سمت اینکه از خارج از این مملکت بخواهیم افرادی بیایند و قراردادی ببندیم و کاری را انجام دهند، وجود ندارد.

وی می گوید: این زمینه وجود ندارد، مگر اینکه آن خودباوری مان را از دست داده باشیم. این ضعف بزرگی است که عده ای فکر می کنند ما نمی توانیم و دیگران حتما باید برای ما کار انجام دهند.

حسینی کیا می گوید: یکی از شاخص ها و مصادیق اقتصاد مقاومتی که مقام معظم رهبری روی آن دست می گذارند این است که خودمان با اتکا به قدرت و توان داخلی مان این کار را انجام دهیم؛ به اعتقاد وی اگر می خواهیم در مسیر ولایت حرکت کنیم یکی از شاخص هایش این است که این خودباوری و اتکا به قدرت داخلی را تقویت کنیم.

از برجام تا قراردادهای نفتی

به گفته این نماینده مردم، اینکه ما چشم امیدمان به خارج از این مرز و بوم باشد که دیگران بیایند و کاری انجام دهند درست نیست در حالی که گاهی اوقات کار را بدتر از خود ما انجام می دهند، یعنی ضعیف تر از توان داخلی انجام می شود و از آن سمت ارز فراوانی از کشور خارج می شود.

وی می افزاید: اگر بر آن توانمندی های داخلی تمرکز و تاکید شود بخشی از کارآفرینان و مهندسین ما و کسانی که دانشمندان این عرصه هستند در حوزه اشتغال کار پیدا می کنند و یک بخشی هم از این سو مشکلات ما حل می شود. امیدواریم مسؤلین امر به جای اینکه نگاهی به خارج از این مرز و بوم داشته باشند نیم نگاهی به داخل داشته باشند. از سوی دیگر هم انتظار است هم مجلس و هم سیستم و دستگاههای نظارتی در صورتی که کوتاهی می بینند به نقش نظارتی خودشان عمل کنند.

حسینی کیا می گوید: اگر این قراردادهای جدید با برخی شرکت ها بسته شود، آنها ضعیف تر هستند و اتکای ما را به خارج زیاد خواهد کرد. از همه مهم تر اینکه نباید ارز این مملکت، به خارج از این مرز برود آن هم در این شرایط تحریم، در شرایطی که در واقع دشمن به هیچ حرفش وفا ندارد.

وی با تاکید بر اینکه اگر قراردادی را با خارج از کشور بستیم و دشمن به تعهدش عمل نکرد چکار می توانیم بکنیم؟ می گوید: بالاتر از همه این پیمان هایی که بسته خواهد شد خود برجام است که به اکثر موارد آن عمل نشده است. لذا ما ظرفیتی برای الزام طرفمان به تعهداتش نداریم، اگر می داشتیم برجام را ملزم می کردیم.