وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
آوازه فرش دستباف خراسان جنوبی به آن سوی مرزها رفته و این روزها کشورهایی مانند چین و روسیه طالب این هنر دست مردمان کویرنشین خراسان جنوبی هستند و این در حالی است که هر سال حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از فرش تولیدی استان روی دست بافندگان می‌ماند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون در محصولات ابریشمی، پشم، سنگ‌های گران قیمت و فرش شهره بوده‌اند و بازرگانان اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با آنها پرداخته‌اند و امروزه با توجه به اینکه نفت سرمایه‌ای تمام شدنی است تولیدات صنایع دستی به عنوان فرآورده صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
صنایع دستی یکی از مساعدترین زمینه‌های اشتغالزایی است و در به کارگیری نیروهای خلاق نقشی موثر دارد که باید به عنوان راه‌حلی برای مشکلات جوانان مورد بررسی قرار گیرد.
فرش‌های دستباف خراسان جنوبی مشهورترین فرش‌های ایران در گذشته بوده که تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات برمی‌گردد و حدود ۶۰۰ سال پیش در این منطقه بافته شده است.
بیشتر بخوانید
از مناطق مهم بافت قالی در خراسان جنوبی می‌توان به مود، درخش، گسک، چاج، آسیابان، نوکند، سربیشه، القار، خوسف، باغستان، کوشکک، خسروآباد، نهارجان، شاخنات،دره عباس، رجنوک، سرچاه و فضل آباد اشاره کرد.
هنر فرش بافی در خراسان جنوبی بیش از ۶۰۰ سال قدمت دارد
قالیبافی از زمان حکومت شاهرخ میرزا حدود ۶۰۰ سال پیش در منطقه خراسان جنوبی رواج داشته و از تاریخ نویسان قرن دهم نظیر مقدسی نقل شده که قالی و سجاده در نواحی کوهستانی بیرجند شهرت داشته است.
سخن از هنر فرش بافی است هنری که در استان خراسان جنوبی قدمت زیادی دارد و با وجود افت و خیزهای اقتصادی و اجتماعی همچنان در استان خراسان جنوبی می‌درخشد.
هنردست مردم خراسان جنوبی آوازه و شهرت جهانی دارد
فرش دستباف استان مرزی خراسان جنوبی از جمله هنرهای اصیل مردمان شرق ایران است که از گذشته‌های دور تاکنون نقش مهمی در اقتصاد خانواده‌های منطقه ایفا کرده است.
مدت‌ها است که هنرمندان خراسان جنوبی با هنر دیرینه فرش خو گرفته‌اند و بر تار و پود آن گره عشق می‌زنند هنری که سینه به سینه منتقل شده تا امروز چرخ زندگانی مردمانی را در مرز کویری خراسان جنوبی بچرخاند.
بافتدگان از نقش ریزماهی گرفته تا لچک ترنج همه را می‌بافند تا به دست مردمان در آن سوی مرزها رسانده و بگویند هنردست این مردم آوازه و شهرت جهانی دارد، هنری که هنوز از دیدنش انگشت حیرت بر دهان‌ها می‌ماند.
احیای صنایع دستی راهکار مناسبی برای درمان بیماری
در برهه‌ای که با طولانی شدن دو دهه قهر طبیعت در خراسان جنوبی معیشت و منابع درآمدی روستاییان را به چالش کشیده است و ثروت چند دهه و چند صد ساله آنها را که همان باغ‌ها، درختان و مزارع است به تلی از خاکستر مبدل کرده شاید تنها راهکار در کنار تغییر الگوی کشت و اصلاح نژاد دام، نگاه به منبع درآمدی دیگر باشد.
نسخه‌ای که می‌توان برای درمان بیکاری روستائیان و حتی شهرنشینان نوشت و توجه آنها را به سمت هنرها، مشاغل و کارهایی سوق داد که نیازی به زمین و آب ندارد و می‌تواند منبع درآمدی برای آنها باشد.
احیای هنر توبافی در روستای خراشاد
در این سالها فعالیت‌هایی متناسب در استان رخ داده و برای تقویت منابع درآمدی روستائیان که یکی از آنها احیای هنرهای سنتی و صنایع دستی در روستاهاست که دیر زمانی است برخی از آنها به فراموشی سپرده شده و بعضی نیز به طور کامل منسوخ شده است.
در برخی روستاهای استان گام‌هایی محکم برای احیای هنر خاص هر منطقه برداشته شده که نمونه آن ثبت حوله بافی یا همان توبافی در خراشاد به عنوان روستای جهانی است اما باز هم جای کار بسیار است.
رونق کارگاه‌های هنرهای سنتی در روستاها در حالی رو به فزونی نهاده است که شاهد دارهای فرو افتاده بسیاری در این نقاط به دلیل رکود بازار جهانی فرش هستیم.
بازار فروش مهمترین دغدغه تولیدکنندگان فرش دستباف
حالا که این هنر رونق گذشته خود را از دست داده است و مسئولان کمتر به فکر بازگرداندن این هنر ۶۰۰ ساله استان به دوران شکوفایی و رونق آن هستند لازم است بازار گرم دیگر کارگاه‌های هنرهای سنتی که در نقاط مختلف روستایی ایجاد شده با حمایت مسئولان به سرنوشت این هنر ۶۰۰ ساله دچار نشود.
فرش خراسان جنوبی اگر چه خواهان بسیاری دارد و عمده درآمد حاصل از فروش صنایع دستی استان به فرش دستباف برمی‌گردد اما لازم است متولیان امر زمینه بازاریابی این هنر را در کنار دیگر هنرهای دست هنرمندان این خطه فراهم کنند تا تولیدکنندگان دغدغه بازار و فروش نداشته باشند.
حوله‌هایی که جهانی شدند
اما موضوع حائز اهمیت در این زمینه توجه به سلیقه بازار و بسته بندی‌های مورد پسند مشتریان و بازاریابی‌های مجازی است که امید است مسئولان با توجه ویژه به این موضوع اساسی زمینه‌های کیفیت بخشی، صدور، برند و شناخته شدن این هنرهای سنتی و دستی را در بازارهای جهانی فراهم کنند تا محصول سرپنجه هنرمندان این سرزمین در ویترین نمایشگاه‌ها و مغازه‌ها یا در کنج خانه‌ها خاک نخورد و در بازار آن سوی مرزها و از همه مهم‌تر در سبد خرید مردم قرار گیرد چرا که وقتی کیفیت عالی باشد و مشتری پسند، به طور حتم عده‌ای را مشتاق به خرید می‌کند.
این روزها برخی از هنرهای دستی استان خراسان جنوبی از جمله حوله خراشاد پا را از مرزها فراتر نهاده است اما این هنر دست و دیگر صنایع دستی حمایتی بیش از این برای ورود به بازارهای جهانی می‌طلبد که این مهم جز با حمایت و برنامه‌ریزی مناسب مسئولان امکان پذیر نیست.
محدودیت طرح‌ها از مشکلات فرش دستباف است
کارشناس فرش دستباف خراسان جنوبی نیز با بیان اینکه نبود بازار فروش خارجی و استقبال کم بازار داخلی از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح‌های فرش ماشینی یکی از مشکلات فرش دستباف است گفت: بازاریابی در بازارهای جدید دنیا می‌تواند رمز ماندگاری فرش دستباف باشد.
احمدرضا رضایی با تأکید بر اینکه فرش دستباف باید به‌عنوان ایرانی‌ترین کالا مورد حمایت قرار گیرد افزود: هم‌اکنون به‌دلیل رکود بازار و با وجود کیفیت عالی فرش دستباف، تفاوت قیمت چندانی بین فرش ماشینی و دستباف وجود ندارد و مردم می‌توانند از فرش دستباف داخل استفاده کنند.
وی بیان کرد: در زمان حاضر فقط نقشه‌های قدیمی برای استفاده کپی‌برداری می‌شود که نیاز است برای رونق بازار این محصول، نقشه‌ها با طراحی جدید و متناسب با سلیقه بازار و دارای جذابیت و تنوع فراوان به روزرسانی شود.
بازار فرش دستباف استان در دست دلالان
رضایی با گلایه از حضور دلالان در بازار فرش دستباف استان گفت: در استان قیمت فرش را دلالان تعیین می‌کنند و از طرفی با توجه به وجود خشکسالی‌های شدید و در توان نبودن تأمین مواد اولیه برای برخی افراد، دلالان رنگ و لوازم بافت فرش را تهیه و در اختیار بافنده قرار می‌دهند و آنها با دستمزد اندک فرش را برای دلال تولید می‌کنند که سود اصلی نصیب دلال می‌شود.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: یک چهارم صدور فرش خراسان جنوبی به آمریکاست که به همین میزان شاهد کاهش صدور آن در ماه‌های اخیر بوده‌ایم.
هر سال حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از فرش تولیدی استان روی دست بافندگان می‌ماند
کامیابی‌مسک با بیان اینکه هر سال حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد از فرش تولیدی استان روی دست بافندگان می‌ماند یعنی عرضه این دست بافته‌ها بیش از تقاضاست افزود: با از دست دادن بازارهای فعلی باید به دنبال بازارهای جدید بود که بازاریابی جدید را باید شرکت ملی فرش ایران به عنوان متولی آن انجام دهد و بازارهای جدیدی را برای این هنر دست و پا کند چرا که اگر این اتفاق نیفتد آینده فرش دستباف خیلی بدتر خواهد بود.
وی اظهار داشت: بازارهای تشنه زیادی مانند روسیه و چین وجود دارد که باید زمینه صدور محصول تولیدی استان به این نقاط فراهم شود هر چند چین در گذشته یکی از رقبای ایران به حساب می‌آمد اما بازار خوبی برای دست بافته‌های خراسان جنوبی و دیگر نقاط است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی اظهار داشت: شرکت ایران در نمایشگاه‌های کشورهای دیگر باعث می‌شود که بازاریابی‌های جدید برای این هنر نفیس ایرانی ایجاد شود و بر اساس قانون عرضه و تقاضا هرگاه تقاضا کاهش می‌یابد عرضه کم می‌شود اما در زمینه فرش دستباف خراسان جنوبی این اتفاق نیفتاده است چون در اثر خشکسالی‌ها بیشتر روستائیان منبع درآمدی ندارند و برای گذران زندگی به این سمت روی آورده‌اند.
ثبت جهانی برندهای فرش
کامیابی با بیان اینکه ثبت جهانی برندهای فرش مود و قهستان در بازارهای جهانی تاثیری بر فروش این محصولها ندارد افزود: وقتی یک محصول برند شد و مردم مزایای آن را دیدند اگر چه گران باشد باز هم راغب به خرید آن محصول هستند.
وی اظهار داشت: ثبت جهانی برندهای فرش قهستان و مود به دلیل این است که اگر برند تقلبی به بازار وارد شد به این برند بنام و جهانی لطمه‌ای وارد نکند و بتوان از برند تقلبی وارد شده شاکی شد.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی گفت: فرش استان خراسان جنوبی از گذشته نیز به عنوان یک برند در بازارهای جهانی شناخته می‌شد و دلیل شناخت بازار جهانی از این برند به دلیل اصالت، زیبایی، ظرافت و هماهنگ بودن با بازار جهانی بود.
