وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
امروز خراسان جنوبی – مصطفی دیندار
مسجد در اسلام اولین مرکزی بوده که توسط پیامبر و در روزهای نخست تشکیل حکوت اسلامی بنا نهاده شده است. بدون شک هر مسلک و آیینی نمادها و نشانه هایی برای معرفی خود دارد و مسجد به عنوان یکی از مهمترین جلوه های حکومت اسلامی در جهان شناخته می شود.
این نهاد در طول حیات ۱۴۰۰ ساله اسلام شاهد وقایع مهم و تاثیرگذاری در سطح جامعه خود بوده که شاید مهمترین و تاثیرگذارترین دوره آن به دوران صدر اسلام مربوط باشد. یکی از عوامل تاثیر گذار در پیشبرد فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه های مختلف آموزشی، تربیتی و فرهنگی مساجد هستند که جامعه اسلامی بدون آن ها نمی تواند نقش های فرهنگی، تربیتی و اجتماعی خود را ایفا نماید و به همین جهت پیامبر اسلام در جهت تحقق حاکمیت خویش اقدام به تاسیس یک نهاد اجتماعی دینی به نام مسجد نمودند.
به عبارت دیگر مسجد النبی از همان بدو تأسیس توسط رسول ا…(ص) نه تنها به عنوان محل اصلی تجمع مسلمانان برای ادای فرائض دینی مورد استفاده قرار گرفت، بلکه اولین کانون فعالیت های علمی، سیاسی و اجتماعی نهضت جهانی اسلام نیز به شمار می رفت. در واقع شاکله اولیه حکومت اسلامی در زمان رسول خدا (ص) در مسجد بنیانگذاری شد و اصول و مبانی دین مبین اسلام از این پایگاه مقدس به مردم جهان عرضه شد. در سال های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ و بعد از آن، مساجد توانستند جایگاه خود را در بین مردم و جامعه باز یابند و با فعالیت های خود بر انسجام و قدرت نیروهای مسلمان بیفزایند و از عناصر اصلی شکل گیری نهضت مردمی بر ضد کفر و استکبار باشند. در واقع قبل از سالهای منتهی به انقلاب مساجد صرفا به محلی برای عبادت و عبودیت تبدیل شده و کارکردهای دیگرش به دلیل محدودیت های ایجاد شده توسط حاکمان وقت به فراموشی سپرده شده بود. پس از بازیابی مساجد در دهه پنجاه، بسیاری از برنامه های انقلاب مانند انتخابات شوراهای محلی، کانونهای بسیج و دیگر ضرورتهای زمان در مساجد انجام گرفت. طبق فرمایش مقام معظم رهبری : “امروزه توطئه دشمن این است که می‌خواهند مساجد را کم کم خالی کنند تا بدین وسیله بتوانند به آسانی به انقلاب لطمه بزنند.” همچنان که امام خمینی(ره) نیز در اهمیت مساجد فرمودند: ” مساجد و محافل دینی را که سنگر اسلام در مقابل شیاطین است، هرچه بیشتر گرم و مجهز نگه دارید.”
با این حال و به رغم تاکید فراوان آیات و روایات بر رسیدگی به عمران و آبادانی فیزیکی و معنوی مساجد و رونق بخشیدن به برنامه های فرهنگی آن، متاسفانه با تراز اسلامی مساجد فاصله داریم. حال آنکه در صدر اسلام مساجد بزرگترین پایگاه محسوب می گردیدند و بسیاری از امور جامعه اسلامی در مساجد انجام می گرفت. اگر نگاهی به سیر تغییر کارکردهای مساجد بیندازیم به یک رابطه سینوسی از صدر اسلام تا به الان خواهیم رسید. همان طور که پیش تر نیز گفته شده در صدر اسلام مساجد حکم یک ملجا و پایگاه همیشگی برای تربیت نیرو و حل و فصل مشکلات سیاسی و اجتماعی بودند، پس از ورود دین اسلام به کشور عزیزمان ایران و در دوران صفویه مساجد در کشورمان راه اندازی شده و به اصلی ترین محل عبودیت مردم تبدیل شدند. در دوران پهلوی که رضاخان سخت گیری ها و محدودیت های فراوانی در حوزه دین و آموزه های دینی مردم به آنها تحمیل می کرد، مساجد دوباره به اصلی ترین پایگاه مبارزه و وحدت تبدیل شدند و تا کوران انقلاب اسلامی این رویه ادامه پیدا کرد. پس از انقلاب و با روند مدرنیزاسیون در همه کشورها و حضور احزاب و نهادهای مختلف، دوباره کاهش حضور مردم را در مساجد مشاهده می کنیم و افراد به صورت پراکنده در کانون های مختلف حضور پیدا کردند. آنچه که گفته شد سیری از تغییر کارکردهای مساجد از صدر اسلام تا به امروز بوده و امید است که مانند گذشته مساجد به کارکردهای اصلی خود بازگردند.
کلیه حقوق این سایت متعلق به روزنامه امروز خراسان جنوبی می باشد.