شامورتی و شامورتی بازی!!

 امروز خراسان جنوبی-صبا- «برای من از این شامورتی بازی ها در نیار!» این عبارت رو بارها شنیده و البته می شنویم. شامورتی و شامورتی‌بازی از واژه‌های مورد استفاده در فرهنگ محاوره‌ای مردم است که به مفهوم شعبده بازی، چشم بندی، تردستی و البته حقه بازی به کار می رود. این واژه حتی گاه از زبان سیاستمداران هم شنیده می شود، آن طور که در مناظره های تلوزیونی انتخابات ریاست جمهوری یکی از کاندیداها عنوان کرد: « دوره شامورتی بازی تمام شده!» ولی واقعا شامورتی بازی چه هست و آیا واقعا دوره اش تمام شده یا نه؟! واژه شامورتی کلمه‌ای در زبان ارمنی، و در واقع نوعی دشنام است. در قدیم تردست‌ها و شعبده‌بازان ظرفی به نام قوطی شامورتی داشتند که داخل آن را از آب پر می‌کردند. این ظرف چندین سوراخ در بدنه داشت و به دلیل ساختمان خاص در زمان معین از آن آب بیرون می‌آمد و شعبده‌باز چون زمان ریزش آب را می‌دانست، قبل از آمدن آب با صدای بلند می‌گفت:« شامورتی آب بریز» و پیش از اتمام آب نیز دوباره فریاد می‌زد، «بس است» و آب قطع می‌شد. نقل است نخستین بار لوطی غلامحسین یکی از شعبده‌بازهای معروف تهران این دشنام ارمنی را شنید و ترجیح داد این چشمه از تردستی‌های خود را شامورتی‌بازی بنامد. از آن پس این کلمه در گفت‌وگوهای عامیانه مردم متداول شد. آن طور که می گویند، لوطی غلامحسین، که در شعبده شهره زمان خود بود، در برابر اصرار مردم که لااقل به چند نفر اسرار کار شعبده و حقه بازیخود را بیاموزد مقاومت کرد و بدون این که شاگردی تربیت کند، غزل خدا حافظی را خواند.. البته او حق داشت چون هر چند او برای سرگرمی مردم دست به این کار می زد و در نهایت چند دیناری آن هم در صورت تمایل دریافت می کرد، ولی تضمینی نبود که دیگران هم به این اکتفا کنند. اما گویا اسرار او بالاخره از طریقی که ما نمی دانیم توسط کسانی که باز هم نمی دانیم فاش شد و آن ها دیگر نه برای سرگرمی و خنداندن مردم که برای امور دیگر و از جمله تلکه کردن آن ها استفاده کرده و می کنند. مثلا شاخه ای از شامورتی باز ها این روز ها، در سایه انحصار خودرو های بی کیفیت که جا لیوانی، زه و… نهایت آپشن هایش هست را بسیار گران تر از خودرو های مشابه خارجی به فروش می رسانند بی مروت ها نه تنها قسطی نمی دهند بلکه پولش را پیش پیش می گیرند، و با همه این ها آنقدر قشنگ شعبده یا همان شامورتی را قشنگ انجام می دهند که خلق ا…. برایش سر و دست می شکنند! شاخه دیگری در یک چشم بندی بی نظیر بدون استفاده از لیمو، آبلیو درست کرده و یا حتی هندوانه را هم با شعبده ای به رنگ خون در می آورند و …. حالا آن ها که با شعبده یک تلفن و سفارش ویژه پله های ترقی را به آنی طی می کنند که زبان ما از میزان توانایی شان قاصر است. شامورتی باز ها روز به روز فعال تر می شوند. چند روز قبل کارمند یکی از بانک ها می گفت برای استعلامی که قبل از این به صورت رایگان برای صاحب حساب انجام می شد، حالا باید از درگاه یک شرکت وارد شوی و وجه ناقابلی هم بپردازی! در خبر های می خواندم که در سال ۳۸ در دبیرستان شوکتی بیرجند سمیناری در مورد زبان انگلیسی برگزار شد که چند معلم و دانش آموز از جمله مرحوم دکتر «سید عبدا…علوی» که در آن زمان دانش آموز سال سوم دبیرستان بود به زبان انگلیسی صحبت می کردند. اما شامورتی باز ها بلایی بر سر سیستم آموزشی ما در آورده اند که دانش آموز بعد از سال ها گذراندن زبان انگلیسی. برای کسب مهارت در این بخش باید به سراغ موسسات رنگارنگ رفته و ۱۵ یا ۱۶ ترم و شاید بیشتر با صرف هزینه های زیاد شاید مهارتی پیدا کنند ولی باز هم برخی هاشان موقع کلام سوادشان در حد « آی دونت نو» هست و بعد از «بیکاز!» ناچار به تکلم به زبان فارسی می شوند! راستی شما در روز با چند تا از این شامورتی بازی ها روبرو می شوید؟!