تازه ۸ هفته از لیگ برتر فصل جاری گذشته و هنوز به هفته‌های پایانی که حساسیت دوچندانی دارد نرسیده‌ایم اما آنقدر که از داوری و اشتباهات و خلأ تجهیزاتی چون VAR صحبت می‌شود، حرف از مسائل فنی و زیبایی‌های فوتبال نیست.

در شرایطی که داوران حق مصاحبه ندارند تا حداقل در مواردی خاص نظرات خود را بیان کنند، هر هفته شاهد صدور بیانیه اعتراضی از سوی یک یا چند باشگاه هستیم و جامعه داوری معتقد است این وضعیت چیزی جز هجمه به داوران نیست. رویه‌ای که باعث می‌شود داوران با تمرکز کمتری در مسابقات حاضر شوند و سوت‌هایی بزنند که صدای اعتراضات را بلندتر کند. اوضاع تا جایی پیش رفته که فرهاد مجیدی، سرمربی استقلال پس از دو بازی تیمش در کنفرانس خبری گفت: ‌«جان مادرتان VAR را بیاورید…»

در شرایطی که کمیته داوران حق مصاحبه از داورها را سلب و تأکید کرده آنها ممنوع المصاحبه هستند، دیروز خبرنگار «ایران» با اشکان خورشیدی یکی از داوران باتجربه فوتبال کشور گپ و گفتی داشت. گرچه خورشیدی همان ابتدا یادآوری کرد که حق مصاحبه ندارد اما در ادامه صحبت‌هایی مطرح کرد که در فضای موجود قابل تأمل است.

اشکان خورشیدی گفت: ‌«هرچه هجمه‌ها علیه داوران بیشتر شود، فشار بیشتری بر جامعه داوران وارد می‌شود. بالعکس این موضوع هم وجود دارد و هرچه جو آرام تر باشد، تمرکز داوران بیشتر می‌شود و قطعاً نتیجه مثبت این جو آرام را تیم‌ها خواهند دید. هر چه جامعه داوری آرامش بیشتری داشته باشد، عملکرد داوران بهتر خواهد شد. ما می‌بینیم که بازیکنان و مربیان شکایت می‌کنند که تیم ما آرامش ندارد و نمی‌تواند نتیجه بگیرد، خب داوری هم همین است. وقتی آرامش در کنار جامعه داوری نباشد قطعاً کار سخت خواهد شد. تیم‌ها هرچه سعه صدر بیشتری به خرج دهند، قطعاً اشتباهات داوری هم کمتر خواهد شد.»

از سویی باید در نظر داشت که داوران فوتبال ایران با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. این داور فعال با اشاره به همین کمبودها و مشکلات صحبت‌هایش را ادامه داد: ‌«ما از ابتدایی‌ترین امکانات روز دنیا محروم هستیم و یک پرچم ویبره نداریم. حالا این به کنار ما از یک سیستم رادیویی ساده محروم هستیم که داوران برای ارتباط با کمک‌ها از آن استفاده کنند. ۳ سال پیش ما از سیستم رادیویی استفاده می‌کردیم اما چون دستگاه‌ها مستهلک و خراب شده‌اند، قابل استفاده نیستند. الان این سیستم وجود ندارد و ۹۹ درصد از بازی‌های لیگ برتر بدون سیستم رادیویی برگزار می‌شود. تهیه این سیستم هزینه بالایی نمی‌خواهد و این طور نیست که فدراسیون نتواند آن را تهیه کند. قیمت سیستم رادیویی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان است و ما از فدراسیون توقع داریم که حداقل این سیستم را تهیه و در اختیار داوران قرار دهد.»

زیر پوست داوری ایران؛ عجیب و باورنکردنی

مشکلات داوران تنها مختص سیستم‌های کمک کننده به یک قضاوت کم نقص نیست. آنچه ما می‌بینیم همین اشتباهات بعضاً تأثیرگذار داوران در بازی‌هاست و نبود تکنولوژی‌هایی که رد پای آن در اشتباهات پررنگ است. اما این داور باتجربه فوتبال کشور که سابقه قضاوت در دربی پایتخت (دربی ۸۹) را دارد، به مواردی عجیب اشاره کرد که برای نخستین بار مطرح می‌شود:‌ «داوران ما ۳ سال است که از فدراسیون لباس نگرفته‌اند و برای حضور در مسابقات از همدیگر لباس قرض می‌کنند! این برای بالاترین سطح فوتبال کشور که نام «لیگ برتر» را یدک می‌کشد اصلاً خوب نیست. مشکلات داوران خیلی زیاد و ریشه‌ای است و در این بین متأسفانه اظهارنظرهای افراد و موضعگیری تیم‌ها هم باعث آزار داوران می‌شود.»

افزایش دستمزد داوران تا ۴۰۰ درصد مبلغ پیشین یکی از وعده‌های مهم عزیزی خادم رئیس فدراسیون فوتبال بود. اتفاق مهمی که هنوز عملی نشده و اگر هم شده باشد هنوز داوران دریافتی ای با تعرفه جدید نداشته‌اند.

اشکان خورشیدی در این خصوص توضیح داد:‌ «تا پایان هفته هشتم ما دریافتی نداشته‌ایم که ببینیم وعده افزایش ۴۰۰ درصدی دستمزد داوران عملیاتی شده یا خیر. باید صبر کنیم تا واریزی صورت بگیرد. پرداخت دستمزد داوران زمان ثابتی ندارد و گاهی یک نیم فصل زمان می‌برد تا فدراسیون دستمزد داوران را پرداخت کند. داوران ما خیلی مظلوم هستند و مثلاً شما می‌بینید که بازیکنان اگر دستمزدشان را به‌موقع دریافت نکنند، تمرین نمی‌کنند اما داوران ما این گونه نیستند و اگر حتی یک نیم فصل هم دریافتی نداشته باشند، کارشان را ادامه می‌دهند. ان‌شاءالله که این وعده عملیاتی شود.»

شاید بتوان دربی ۹۷ را اوج اعتراضات دانست؛ جایی که به گواه تعدادی از کارشناسان داوری، پنالتی استقلال توسط موعود بنیادی فر گرفته نشد و این تصمیم در نتیجه بازی تأثیرگذار بود. نمونه دیگر اشتباهات تأثیرگذار در دیدار نساجی- پدیده رخ داد و در یک صحنه جنجالی خطای داخل محوطه جریمه پدیده توسط داور بیرون محوطه اعلام شد.

خورشیدی قبول دارد که اشتباهات اینچنینی وجود دارد و تأثیر آن را می‌پذیرد:‌ «اشتباهات وجود دارد و نمی‌توان آن را کتمان کرد اما خواهش ما از مربیان، مدیران و بازیکنان این است که در کنار ما باشند و کمک کنند تا بتوانیم برای فوتبال قضاوت خوبی داشته باشیم. باور کنید آرامش حلقه گمشده در فوتبال ماست. همان گونه که یک بازیکن دوست ندارد بد بازی کند، یا یک مربی نمی‌خواهد تیمش را بد ارنج کند هیچ داوری هم دوست ندارد که اشتباه کند و اولین نفری است که از اشتباهش ناراحت می‌شود و تاوان می‌دهد. شاید در این میان علت‌های دیگری هم وجود داشته باشد که کمیته داوران در حال ریشه‌یابی دلایل این اشتباهات است و سعی می‌کند بخشی از آن را با آموزش در نیم فصل برطرف کند.»

بــــرش

تردیدی وجود ندارد که ورود VAR و استفاده از آن کمک زیادی به داوران خواهد کرد. موضوعی که یکی دیگر از وعده‌های اصلی عزیزی خادم، رئیس فدراسیون فوتبال بود.

خورشیدی دراین خصوص اظهار داشت:‌ «ما خودمان از تجهیز ورزشگاه‌ها به VAR استقبال می‌کنیم، چرا که این موضوع باعث می‌شود اشتباهات داوری کمتر و فشار از روی جامعه داوران برداشته شود. در حال حاضر تمام بهانه تیم‌ها VAR شده است. ما باید بپذیریم که یکسری مشکلات برای ورود VAR وجود دارد که شامل مشکلات مالی و تحریم‌هاست. زمانی که شما شانس این را داشته باشید که یک بار دیگر صحنه را ببینید، قطعاً می‌توانید تصمیم درستی بگیرید. نامه‌ای هم توسط داوران زده شد و داوران خواستار حضور VAR هستند. ما دوست داریم که از این شرایط بد خارج شویم. ما هم تقاضا داریم که این اتفاق بیفتد.»