نخستین‌بار در دهه ۸۰ (شهریورماه ۱۳۸۶) ‌دکتر محمود جهانی جانشین وقت دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در یک نشست پژوهشی اعلام کرد، رشد اعتیاد زنان به مواد مخدر بیش از مردان شده است؛ وی سپس با یادآوری حضور پنج تا هفت درصدی زنان معتاد در جهان، درصد زنان معتاد در ایران را حدود پنج درصد اعلام کرد.

کمتر از ۱۰ سال بعد در خرداد ۱۳۹۵، ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اعلام کرد شمار زنان معتاد در ایران در ۱۰ سال حدود دو برابر شده و مقایسه آماری بین سال‌های ۸۰ و ۹۰ نشان می­‌داد این میزان از ۵ درصد در سال ۸۰ به بیش از ۹ درصد در سال ۹۰ افزایش یافته است.

روند رو به رشد اعتیاد زنان ادامه یافت تا یک سال بعد که در اواسط سال ۱۳۹۶ چند منبع اعلام کردند آمار اعتیاد زنان در کشور از ۵ به ۱۰ درصد افزایش یافته است؛ آن زمان براساس آخرین شیوع­‌شناسی اعتیاد، بیش از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر معتاد در کشور وجود داشت که با احتساب تقریبی می­‌توان شمار معتادان زن را حدود ۲۸۰ هزار نفر برآورد کرد.
آمارهای اعتیاد در کشور البته هیچ­گاه دقیق و قطعی نبوده است و در دوره‌ای گوناگون همواره کمتر یا بیشتر اعلام شده‌اند. به عنوان نمونه اواسط دهه ۹۰ خورشیدی علی‌ هاشمی رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام، آمار مصرف­‌کنندگان در سال ۱۳۸۴ را سه میلیون و ۷۲۰ هزار نفر تخمین زده بود که از این تعداد ۲.۵ میلیون نفر مصرف دائمی (اعتیاد) داشتند و بقیه تفریحی مصرف می‌کردند. او همچنین به نتایج غیررسمی یک شیوع­‌شناسی در سال ۹۰ هم اشاره کرده بود که از وجود ۴ میلیون مصرف‌کننده با احتساب افرادی که تفریحی مواد می‌کشند، حکایت داشت.

در حالی­‌که برخی خوش‌بینانه تصور می­‌کنند آمار اعتیاد همچنان حول رقم‌های قبلی می­‌گردد، ناصر اصلانی معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۹۹، شمار معتادان رسمی در کشور را ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر اعلام کرد. با این حال وی گفت پیش‌بینی‌ می‌شود نزدیک به یک میلیون و ۴۰۰ هزار نفر نیز معتاد شناسایی نشده وجود داشته باشد. به این ترتیب مجموع این ارقام با احتساب همان ۱۰ درصد معتادان زن، نشان می­‌دهد اکنون نزدیک به ۴۰۰ تا ۴۲۰ هزار معتاد و مصرف‌کننده زن در کشور داریم که رقمی بسیار نگران‌کننده است.

به هر حال، همه منابع رسمی و غیررسمی درگیر در مباحث اعتیاد، رشد اعتیاد زنان را یکی از روندهای خطرناک آسیب­‌های اجتماعی می­‌دانند و عوامل مختلفی را درباره این­‌باره برمی­‌شمارند؛ از مشکلات اقتصادی و فقر و نابرابری تا خانواده­‌های آشفته، زنان بدسرپرست یا بی‌سرپرست و یا باورهای نادرست و عوامل فردی و میان­‌فردی.

پیامدهای بی‌عوارض دانستن برخی موادمخدرها
بی­‌خطر و بی­‌عوارض دانستن برخی مواد مخدر، یکی از علل روند رو به رشد اعتیاد در کل و در میان زنان است؛ کارشناسان معتقدند فشار اجتماعی به زنان و دختران برای لاغرشدن با هدف زیبایی، سبب روی آوردن بسیاری از آنان به مخدر «شیشه» شده، به‌گونه­‌ای که «مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد» دانشگاه علوم توانبخشی اعلام کرده، «۹۰ درصد علت شیوع اعتیاد به شیشه در بانوان به بهانه‌های لاغر شدن است».

کارشناسان معتقدند فشار اجتماعی به زنان و دختران برای لاغرشدن با هدف زیبایی، سبب روی آوردن بسیاری از آنان به مخدر «شیشه» شده، به‌گونه­‌ای که «مرکز تحقیقات سوءمصرف و وابستگی به مواد» دانشگاه علوم توانبخشی اعلام کرده، «۹۰ درصد علت شیوع اعتیاد به شیشه در بانوان به بهانه‌های لاغر شدن است».در بررسی اعتیاد زنان، در کنار مواد مخدر سنتی، انواع دیگری از مخدرهای جدید و صنعتی نیز مورد توجه است؛ از اوایل دهه ۹۰ که ستاد مبارزه با موادمخدر به طور رسمی از شناسایی ماده مخدر جدیدی با نام «گل» خبر داد، چند سال بیشتر طول نکشید که این مخدر، به مساله اول خانواده‌های ایرانی به‌ویژه برای زنان و دختران تبدیل شد؛ مخدری که در رتبه پایین‌تری از تریاک، هروئین و شیشه قرار دارد اما به مرور توانسته صعود کرده و جایگاه برتر را به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان پیدا کند.

در همین رابطه دسترسی آسان به مواد مخدر، از دیگر دلایل رشد اعتیاد زنان اعلام شده است؛ تیرماه امسال سعید صفاتیان رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کرد: «بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت موادمخدر روزبه‌روز نسبت به نرخ تورم پایین‌تر می‌آید و در فضای مجازی با یک تلفن در کمتر از ۷ دقیقه می‌توان به موادمخدر دسترسی پیدا کرد».

حضور افراد معتاد در خانواده و باورهای سوق­‌دهنده به اعتیاد، از دیگر عوامل افزایش اعتیاد در قشر بانوان جامعه به شمار می­‌آیند؛ بسیاری از کارشناسان معتقدند، وجود پدر، شوهر یا برادر معتاد در یک خانواده می­‌تواند به‌طور بالقوه عاملی برای افزایش احتمال گرایش زنان و دختران آن خانواده به حوزه پرآسیب اعتیاد باشد.

رشد فقر و نابرابری­‌های اقتصادی به عنوان عامل مهم دیگر در گرایش افراد به اعتیاد و از جمله اعتیاد زنان مطرح است؛ همچنین می­‌توان به پدیده رو به رشد طلاق و تنهایی افراد نیز اشاره کرد که گاه تاثیر «کاهنده روانی» آن ممکن است منجر به ورود فرد به حوزه اعتیاد و دیگر آسیب­‌های اجتماعی از جمله تن­‌فروشی، کارتن­‌خوابی و تکدی­‌گری شود.

در کنار عوامل اقتصادی و اجتماعی، معضلات فردی و روان‌شناختی، نگرشی، باوری و میان­‌فردی افراد نیز نقش مهمی در گرایش به انواع مخدرها دارد؛ یافته­‌های یک پژوهش علمی که در نشریه «پژوهش­‌های انتظامی – اجتماعی زنان و خانواده» منتشر شده، نشان می­‌دهد از هم­‌گسستگی خانواده زن و شوهر، نابسامانی خانواده زن و شوهر، پایگاه اقتصادی-اجتماعی و پایگاه اقتصادی-اجتماعی آرمانی (شرایطی که فرد آرزو دارد)، همگی موثر بر اعتیاد زنان هستند.
همچنین، افزایش احساس پیوستگی یا تعلق به جامعه، میزان پایبندی فرد به هنجارهایی که از سوی اجتماع پذیرفته شده­‌اند، موجب کاهش آلودگی زنان به اعتیاد می­‌شود و افزایش میزان بیگانگی اجتماعی زنان مجرم با شدت آلودگی آنها به مواد مخدر ارتباط مستقیم دارد.

یه هر حال آنچه واضح و نگران­‌کننده است، روند رو به رشد اعتیاد زنان و دختران در سال­‌های اخیر است که همسو با دیگر آسیب­‌های اجتماعی کشور پدیدار شده و نگاه تک­‌عاملی به آنها، خطایی راهبردی در برنامه­‌ریزی­‌ها به شمار می­‌رود.
در گزارش بعدی، به بررسی پیامدهای ناگوار فردی، خانوادگی و اجتماعی اعتیاد بانوان می‌پردازیم و برخی راهکارهای اجرایی را برای مقابله با آن معرفی خواهیم کرد.

به گزارش  لایو ساینس، فراعنه از زمان پادشاهی شاه جوزر (۲۶۳۰ تا ۲۶۱۱ سال قبل از میلاد) که یک هرم پلکانی در سقاره (محوطه‌ای بزرگ و باستانی برای به خاک‌سپاری مردگان در مصر باستان) ساخت تا زمان حکمرانی شاه احمس یکم (۱۵۵۰ تا ۱۵۲۵ سال قبل از میلاد) که آخرین هرم سلطنتی مصر را در ابیدوس ساخت، هرم می‌ساختند و اجسادشان معمولا در دل این بناهای عظیم یا زیر آنها دفن می‌شد.

این هرم‌های معروف قدرت و ثروت فراعنه را به تصویر می‌کشیدند و تبلیغی بودند برای اعتقادات و باورهای دینی آنها. پس چرا مصریان باستان در مدت کوتاهی پس از آغاز پادشاهی نوین (New Kingdom) از ساختن اهرام دست کشیدند؟

رسم ساخت اهرام در دوران مصر باستان پس از فرمانروایی احمس به آخر رسید و فراعنه از آن پس در دره پادشاهان (Valley of the Kings) در نزدیکی تبای (تبس) پایتخت باستانی مصر یا همان الاقصر کنونی به خاک سپرده می‌شدند. اولین مقبره سلطنتی در این دره توسط تحوتموس یکم ساخته شد که از سال ۱۵۰۴ تا ۱۴۹۲ بر مصر حکمرانی می‌کرد. آمنهوتپ یکم که پیش از او یعنی از سال ۱۵۲۵ تا ۱۵۰۴ پیش از میلاد فرعون مصر بود نیز احتمالا مقبره خود را در دره پادشاهان ساخته است البته مصرشناسان در این باره اتفاق نظر ندارند.

چرا ساخت اهرام متوقف شد؟

روشن نیست چرا فراعنه دست از ساخت هرم‌های سلطنتی برداشتند اما نگرانی‌های امنیتی می‌تواند یکی از فاکتورهای تاثیرگذار در این زمینه بوده باشد.

پیتر در مانولیان (Peter Der Manuelian)، استاد مصرشناسی در دانشگاه هاروارد، در گفت‌وگو با لایوساینس عنوان کرد: نظریه‌های بسیاری در این باره وجود دارد اما از آنجا که اهرام بسیار غارت می‌شدند، پنهان کردن مقبره‌های سلطنتی در یک دره دورافتاده، کنده کاری کردن مقبره‌ها در دل سنگ و در محلی که توسط نگهبانان فراوان حراست می‌شد، در این مورد نقش مهمی ایفا کرد.

به گفته آیدان دادسون (Aidan Dodson)، استاد مصرشناسی در دانشگاه بریستول، مصریان باستان حتی پیش از آن که از خیر ساختن اهرام برای پادشاهان بگذرند هم دیگر گورخانه‌های سلطنتی را در زیر هرم‌ها قرار نمی‌دادند. به عنوان نمونه، گورخانه آخرین هرم پادشاهی که به احمس اول تعلق داشت، بیش از نیم کیلومتر پشت هرم و در عمق زیاد صحرا قرار داده شد.

یک سند تاریخی که نشانه‌های مهمی در این باره دارد، توسط مردی به نام ایننی (Ineni) نوشته شده است که مسئول ساخت مقبره تحوتموس یکم در دره پادشاهان بود. ایننی می‌نویسد: من تنها ناظر حفاری مقبره صخره‌ای اعلی‌حضرت بودم، نه کسی چیزی دید و نه چیزی شنید. به گفته آن میسی راث (Ann Macy Roth) استاد تاریخ هنر در دانشگاه نیویورک، این نوشته به روشنی نشان می‌دهد  مخفی‌کاری در این مورد موضوع بسیار مهمی بوده است.

ویژگی‌های جغرافیایی دره پادشاهان خود گواه آن است که چرا این منطقه به موقعیت محبوب برای قرار گرفتن آرامگاه‌های سلطنتی تبدیل شد. دره پادشاهان کوهی به نام القرن (el-Qurn) دارد که شبیه به هرم است.

میروسلاو بارتا (Miroslav Bárta)، مصرشناس دانشگاه چارلز در جمهوری چک، در این باره می‌گوید: این قله خیلی شبیه به یک هرم است بنابراین همه مقبره‌های سلطنتی که در این دره ساخته شدند، به نوعی در زیر یک هرم ساخته شده بودند.

آنطور که در کتاب اهرام کامل: حل معماهای باستانی نوشته مارک لهنر (Mark Lehner) آمده است: اهمیت اهرام برای فراعنه مصر در آن بود که هرم را محل معراج به حیات پس از مرگ می‌دانستند.

ویژگی‌های جغرافیایی الاقصر که در دوران پادشاهی نوین (۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ سال قبل از میلاد) به پایتخت مصر تبدیل شد نیز می‌توان در افول سنت ساخت اهرام موثر بوده باشد.

به گفته دادسون، این منطقه از لحاظ مساحت محدود است و خیلی پستی و بلندی دارد. به عبارت دیگر پایتخت باستانی مصر هم خیلی کوچک و هم خیلی ناهموار بود تا محل ساخت اهرام جدید باشد.

علاوه بر اینها، تغییرات دینی را که بر ساخت مقبره در زیر زمین تاکید می‌کرد می‌توان یکی دیگر از دلایل ممکن برای خداحافظی مصریان باستان با ساخت اهرام بزرگ دانست.

بارتا می‌گوید: در دوران پادشاهی نوین مفهوم سفر شبانه پادشاه از دل عالم اموات (Netherworld) خیلی محبوب شده بود و برای این که این سفر محقق شود باید آرامگاه‌ها در سنگ‌های زیرزمینی کنده می‌شدند. مقبره‌های زیرزمینی که در دره پادشاهان کنده شدند، به خوبی با این ایده هماهنگی داشتند.

با هوشمند شدن گوشی ها و پیشرفت سریع و فزاینده فناوری اطلاعات و ایجاد شبکه های اجتماعی، «اعتیاد به موبایل» به یکی از معضلات جدی عصر جدید تبدیل شده است. این موضوع به ویژه در نوجوانان و کودکان اهمیت پررنگ تری به خود می گیرد.

اما باید دید آیا وابستگی به تلفن همراه و شبکه های اجتماعی، فقط یک پدیده فرهنگی قرن ۲۱ است یا یک اعتیاد واقعی!؟

به نوشته تله سور آمریکای لاتین، شبکه های اجتماعی به ابزاری ارتباطی از یک سوی جهان به سویی دیگر، برای تبادل آنی اطلاعات و پرواز سریع السیر اندیشه و خیال انسانها تبدیل شده است.

با این وجود، استفاده روزانه از فضای مجازی، به اعتیادی منجر می شود که با خود آسیب ها و مخاطرات بسیاری برای کسانی که به طور نامحدود در آن غرق می شوند، به همراه می آورد.

البته درصورت استفاده صحیح از این رهاورد فناوری، منافع بسیاری در اختیار کاربران آن قرار خواهد گرفت، اما کاربرد نادرست آن به ویژه به کودکان و نوجوانانی که به همه جوانب و تهدیدهای موجود آگاه نیستند، بعضا صدمات جبران ناپذیری وارد می کند.

کودکان و نوجوانان هدف اصلی خطرات موجود در شبکه های اجتماعی هستند.

موسسه عالی مطالعات روانشناسی اسپانیا (ISEP) اعتیاد به شبکه های اجتماعی را در زمره اعتیادهای فناوری یا در طبقه اعتیادهای غیرشیمیایی و بدون مواد مخدر قرار داده است.

براساس تعریف این موسسه پژوهشی، رفتار تکراری که حداقل در مراحل اولیه خوشایند می نماید یا باعث از دست دادن کنترل بر خود در انجام آن موضوع می شود، همراه با مداخله جدی در زندگی روزمره، خانوادگی یا تحصیلی فرد، مسئله ای است که اعتیاد نامیده می شود.

چالش های فضای مجازی

اگرچه استفاده عقلانی از فضای مجازی به افراد کمک می کند تا از مواجهه با خطرات متعدد فضای مجازی ازجمله نقض حریم خصوصی و … جلوگیری کنند، اما این امر نیازمند کسب آگاهی های لازم درباره چالش های مرتبط است.

طبق اعلام دانشگاه آزاد کلمبیا، نقض حریم خصوصی همزمان با نقض حق تصویر بطور روزانه و مکرر در اینترنت اتفاق می افتد. پیشرفت های فناوری این امکان را داده تصاویر افراد بدون اذن صاحبان آنها و حتی به صورت نوعی تهاجم به هویت افراد در فضای مجازی منتشر شود.

سرقت یا جعل هویت نیز از خطراتی است که بخصوص کودکان و نوجوانان در معرض آن هستند. این اتفاق زمانی روی می دهد که شخصی حساب کاربری شخصی دیگر را به نام خود تصاحب کند و از طریق هویت آن شخص، به وجهه او آسیب بزند.

زورگویی رسانه ای (ciberbullying) نیز تهدید مداوم دیگری است که با سوء استفاده از امکان ناشناختگی در برخی شبکه های اجتماعی، کاربران این شبکه ها را تهدید می کند و منجر به رنجش افراد یا عواقبی جدیتر برای کسانی که آماج این نوع حملات قرار می گیرند می شود.

خطر آراستگی برای کودک (grooming online) و برقراری عاطفی با کودکان و نوجوانان با هدف سوء استفاده جنسی یا حتی اخذ اطلاعات مالی و خانوادگی در سایت های بازی نیز دنیای کودکان و نوجوانان را در معرض تهدید جدی قرار داده است.

گرومرها (groomers) می‌توانند انگیزه‌های مختلفی، از استثمار جنسی گرفته تا تلقین داشته باشند.

خانم نینا بوال، نویسنده و مدیر آموزش سایبر، با اشاره به خطرات قابل‌توجه فضای مجازی که کودکان در معرض آن قرار دارند، خاطرنشان کرد: براساس مطالعات، کودکان زمان بسیار زیادی را صرف منابع غیرآموزشی آنلاین می‌کنند.

بوال با اشاره به  بازی پرطرفدار آنلاین  Fortnite موردی را مثال زد که در آن یک کودک با شخصی که فکر می‌کرد هم‌سن او است، رابطه دوستی برقرار کرد و از این طریق راضی شد تا اطلاعاتی درباره پدرش که مدیرعامل یک شرکت بزرگ بود، بدهد. این شیاد سایبری تمام رمزهای عبور را به دست آورد و موفق شد به حساب‌های شرکت نفوذ و خسارت چند میلیون دلاری به آنها وارد کند.

ازنظر بوال، فناوری هوش مصنوعی اساساً نقش والدین را در هنگام آنلاین بودن کودکان بر عهده می‌گیرد. وی در همین رابطه توضیح داد: «هوش مصنوعی برای فرزندان ما در اینترنت مانند خودرو هوشمندی است که تصمیم می‌گیرد فرزندان ما چه چیزی را در اینترنت نگاه کنند».

چالش های فضای مجازی مانند ویروس به سرعت و سهولت قابل سرایت هستند. حتی گاهی برخی افراد که درباره عواقب این نوع چالش ها آگاهی لازم را ندارند، ممکن است ناخواسته مرتکب جرائم اینترنتی هم شوند.

علاوه بر این موارد، زمانی که به جای اختصاص به مطالعه، کار یا مشارکت در خانواده، در فضای مجازی تلف می شود نیز از معضلات جدی اعتیاد به شبکه های اجتماعی است.

اختصاص زمانی کوتاه و موردنیاز به شبکه های اجتماعی بد نیست، اما موضوع اصلی این است که کاربر به خوبی بداند چه زمانی وقت خروج از این شبکه هاست و این شیوه کنترل شده را همواره در پیش بگیرد.

“مایک ایست” معاون فروش شرکت EMEA در استارتاپ امنیت سایبری منلو (Menlo) با تاکید بر موضوع گسترش اینترنت گفت: “متأسفانه همه ما باید آگاه باشیم که همه‌چیز در اینترنت خوب نیست و سوءنیت‌های زیادی وجود دارد. ”

اگرچه طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در صنعت امنیت سایبری صورت گرفته، اما هدف اصلی آن محافظت از سازمان‌ها بوده است. “اما چه کسی از فرزندان ما مراقبت می‌کند؟ چه کسی باید نظارت کند تا مطمئن شود که آن‌ها ایمن هستند؟ ”

راه های غلبه بر اعتیاد به شبکه های اجتماعی

درصورتی که فرد با ارزیابی زمانی که در شبکه های اجتماعی می گذراند و مقایسه آن با زمانی که به فعالیت های دیگر اختصاص می دهد، متوجه شود که به این اعتیاد گرفتار شده، هنوز دیر نشده و می تواند بر این شرایط غلبه کند.

درخصوص کودکان و نوجوانان، والدین آنها همراه با کسب شناخت کافی درباره نوع شبکه ها و بازی هایی که فرزندانشان با آنها مواجه هستند، با برقراری روابط نزدیک و دوستانه با خردسالان، به آنها شیوه حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی را بیاموزند.

استفاده مناسب از شبکه های مجازی و به اشتراک گذاری حداقل اطلاعات شخصی و عکس های خصوصی، نیز از دیگر توصیه های آنها می تواند باشد.

همچنین والدین سفارش های لازم را درخصوص جلوگیری از افزودن افراد ناشناخته به شبکه ها یا بازی های آنلاین کودکان به آنها گوشزد کنند و درباره خطرات احتمالی افراد ناشناخته ای که در آن سوی این شبکه ارتباطی قرار دارند آنها را آگاه کنند.

ترویج فرهنگ کتابخوانی در خانواده و جامعه نیز عامل موثری در کاهش اعتیاد کودکان به فضای مجازی و بازی های اینترنتی است. کودکان اعمال و رفتار والدین و بزرگترها را در ذهن خود ثبت و از آن الگو برداری می کنند و در این راستا مطالعه والدین نقش بسزایی برای ایجاد رغبت مطالعه در کودکان ایفا می کند.

قبل از همه‌گیری کووید۱۹، کودکان زمان کمتری (بطور متوسط ۴۴ دقیقه) در فضای مجازی به سر می بردند؛ اما در دوره بحران ویروس کرونا، این میزان به ۷ ساعت و ۲۲ دقیقه باورنکردنی رسیده بود. درنتیجه بسیاری از جوانان در معرض آسیب‌های زیادی از طریق اینترنت ازجمله آزار و اذیت اینترنتی، خودزنی/خودکشی و رفتارهای نامتعارف جنسی هستند.

از سوی دیگر، تشدید استرس یا خشونت در کودکان نیز از پیامدهای جدی اعتیاد به شبکه ها و بازی های اینترنتی است که کودکان با آن مواجه هستند.

جامعه شناسان عقیده دارند که ‌نبود بازی‌های مناسب رده سنی جوان و نوجوان و عدم آگاهی از آنها سبب می‌شود که نوجوانان به سوی بازی‌هایی که در آنها استرس ایجاد می‌کند بروند که آنها را مدام تحت فشارهای روحی و هیجان نا به جا قرار می‌دهد و منجر به تخلیه انرژی به صورت منفی می‌شود بر همین اساس ارتقای سواد اطلاعاتی، به همراه نظارت غیر مستقیم و همچنین تولید محتوای مناسب برای جوان و نوجوان از راهبردهایی است که سبب کاهش آسیب‌های ناشی از فعالیت‌ در شبکه‌های مجازی می‌شود.

توافق هسته‌ای میان ایران و گروه ۵+۱ که در تیرماه ۱۳۹۴ پس از ۲۲ ماه مذاکرات فشرده حاصل و دی ماه همان سال به اجرا درآمد با تغییر قدرت در آمریکا به اغما رفت. «دونالد ترامپ» ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ دستور خروج از این توافق را امضا و تحریم‌های هسته‌ای را علیه ایران بازگرداند.

تهران به امید اجرای توافق دستکم از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام شامل انگلیس، فرانسه و آلمان تا یکسال به اجرای تعهدات برجامی پایبند ماند. ایران اما در سالروز یکسالگی برجام‌شکنی آمریکا و بی‌اعتنایی اروپا بر پایه مصوبه شورای عالی امنیت ملی به کاهش تدریجی تعهدات در پنج گام اقدام کرد.

با پیروزی «جو بایدن» در جریان رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۲۰ آمریکا، امید به احیای توافق رو به فزونی گرفت و ۶ دور مذاکره بین ایران و ۱+۴ بدون گفت وگوی مستقیم با آمریکا در وین برگزار شد؛ مذاکراتی که از میانه فروردین امسال آغاز و ۳۰ خرداد پایان یافت.

امروز دوشنبه هشتم آذرماه در حالی شاهد برگزاری دور هفتم گفت وگوها و حضور تیم دیپلماتیک کشورمان به ریاست «علی باقری کنی» معاون وزیر خارجه در وین هستیم که نخستین دور مذاکرات در دولت دکتر «سیدابراهیم رئیسی» به شمار می‌رود.

مذاکرات از کدام نقطه شروع می‌شود

نقطه آغاز مذاکرات طی این پنج ماه، یکی از موارد اختلافی میان دولت سیزدهم و برخی اعضای برجام بوده‌ و این سوال مطرح می‌شود که طبق خواسته تهران، مذاکرات از زمان خروج آمریکا از برجام پیگیری خواهد شد یا از زمان پایان‌یابی دور ششم؟

اگر چه تغییر قدرت در آمریکا و ورود ترامپ به کاخ سفید بستر را برای خروج این کشور از توافق هموار کرد اما این اتفاق در ایران رخ نداد و تیم رئیسی راه‌حل را از طریق دیپلماسی و پشت میز مذاکرات جستجو می‌کند.

اگر چه تغییر قدرت در آمریکا و ورود ترامپ به کاح سفید بستر را برای خروج این کشور از توافق هموار کرد اما این اتفاق در ایران رخ نداد و تیم رئیسی راه‌حل را از طریق دیپلماسی و پشت میز مذاکرات جستجو می‌کند.

البته به آن معنی نیست که دولت و تیم دیپلماسی جدید در ایران رویکرد متفاوتی با دولت قبل نداشته‌ باشد. بی‌تردید دیدگاه و رویکرد تیم رئیسی با روحانی تفاوت‌هایی آشکار دارد به عنوان نمونه دو اصل «عملگرایی» و «نتیجه‌محوری» همواره سرلوحه آنان در حوزه سیاست خارجی و به ویژه مذاکرات جاری قرار دارد. ضمن اینکه آنها درصددند تا مذاکرات را به تحولات سیاسی داخلی گره نزنند.

این رویکرد متفاوت را می‌توان در ۲ گزارش جداگانه از نتایج مذاکرات از جانب ظریف و غریب‌آبادی به وضوح دریافت؛ روز دوشنبه ۲۱ تیر در زمان حضور ظریف در دستگاه وزارت امور خارجه شاهد ارسال گزارش این وزارتخانه به مجلس شورای اسلامی بودیم؛ گزارش ۲۱۳ صفحه‌ای مشتمل بر چهار بند و چند پیوست که از زیر و بم مذاکرات و توافقاتی که بین دو طرف حاصل شده، حکایت می‌کرد. این گزارش نشان می‌داد که ایران در چندقدمی توافق قرار دارد.

در دولت رئیسی اما «کاظم غریب‌آبادی» نماینده جمهوری اسلامی نزد سازمان‌های مستقر در وین در مصاحبه‌ای از جزییاتی پرده برداشت که مشخص شد اختلافات زیادی هنوز به قوت خود باقی است. او گفت که آمریکا حاضر به پذیرش لغو تحریم بیش از ۵۰۰ شخص حقیقی و حقوقی و لغو دستور اجرایی دولت ترامپ درباره تحریم تسلیحاتی ایران نشده است.

همچنین غریب‌آبادی در این مصاحبه تاکید کرد که آمریکایی‌ها قصد دارند کل تفاهم را به پذیرش بندی در خصوص انجام گفت‌وگوهای آتی در مورد مسائل منطقه‌ای گره بزنند، این در حالی است که یکی از خطوط قرمز جمهوری اسلامی در مذاکرات مرتبط با برجام آن است که هیچ موضوعی خارج از برجام به مذاکرات پیوند نخورد به ویژه مسائل موشکی، منطقه ای و حقوق بشری.

تکاپوی آمریکا در آستانه مذاکرات لغو تحریم

برخلاف دست پُر دیپلمات‌های ایران در مذاکرات وین، تیم آمریکایی با توپ پُر در این پایتخت اتریش حاضر شده تا با این تاکتیک از قصور خود در برجام‌شکنی بکاهد. شکی نیست که در صورت خارج نشدن این کشور از برجام، توافق به حال و روز کنونی نمی‌افتاد.

یکی از مهمترین اهدافی که آمریکا در جریان این مذاکرات دنبال می‌کند، تلاش برای ورود به گفت وگوهای رو در رو و مستقیم با طرف ایرانی است.

بسترسازی برای این مطالبه از مدت‌ها پیش صورت گرفت و «رابرت مالی» مسوول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا که در هفته‌های گذشته چندین سفر به منطقه از قبیل ریاض و تل‌آویو داشته در آستانه مذاکرات هسته‌ای مدعی شد: کشورهای حاشیه خلیج فارس گرچه عموماً با برجام موافقتی ندارند ولی آگاهند که حضور آمریکا در توافق و اجرای آن رفتارهای پرتنش منطقه‌ای ایران را مهار خواهد کرد.

این در حالی است که تهران همواره مخالف بازگشت آمریکا به میز مذاکرات لااقل تا زمان لغو تحریم‌ها بوده‌ است. حضور مستقیم دیپلمات‌های آمریکا در جریان مذاکرات بدون اجرای تعهدات، تنها به نفع این کشور تعهدگریز است که هم توافق را ترک کرده و هم پشت میز مذاکره مطالبات گزاف خود را مطرح کند.

ضمن اینکه بازگشت آمریکا به برجام بدون اینکه تحریم‌ها لغو شود، برای ایران پرهزینه خواهد بود همانند ترفندی که دولت ترامپ قصد بکارگیری آن را داشت. ترامپ می خواست از اهرم بازگشت به برجام برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تمامی تحریم‌ها استفاده کند.

بازگشت آمریکا به برجام بدون اینکه تحریم‌ها لغو شود، برای ایران پرهزینه خواهد بود همانند ترفندی که دولت ترامپ قصد بکارگیری آن را داشت. ترامپ می خواست از اهرم بازگشت به برجام برای فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» و بازگشت خودکار تمامی تحریم‌ها استفاده کند.

متاسفانه در آستانه مذاکرات به جای سیگنال مثبت و اظهارات امیدبخش، شاهد تهدیداتی مکرر از سوی آمریکا بوده‌ایم؛ همانند اظهارات مالی که دو روز قبل از شروع مذاکرات در مصاحبه‌ای تاکید کرد «اگر جمهوری اسلامی از مذاکرات وین به عنوان دستاویزی برای تسریع برنامه هسته‌ای خود استفاده کند، ایالات متحده و هم‌پیمانانش فشارها بر ایران را شدت خواهند بخشید.»

همچنین «لوئیس بونو» نماینده آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دومین روز تشکیل نشست حکام هشدار داد که اگر مشکل عدم همکاری ایران با آژانس حل نشود، شورای حکام باید پیش از پایان سال جاری میلادی در این مورد نشست اضطراری برگزار کند.

این تهدیدات مکرر طی ماه‌های اخیر، مسئولان کشور را به این نتیجه رسانده که تیم بایدن هم همان راه ترامپ را در مواجهه با ایران در پیش گرفته‌ است. در حالی مقامات آمریکا برای امتیازگیری در مذاکرات و دست کشیدن ایران از مطالبات خود به هشدار، تهدید و تحریم متوسل شده‌اند که از نگاه ناظران این تکنیک دست‌کم در قبال ایران جواب نداده و نمی‌دهد.

در حالی مقامات آمریکا برای امتیازگیری در مذاکرات و دست کشیدن ایران از مطالبات خود به هشدار، تهدید و تحریم متوسل شده‌اند که از نگاه ناظران این تکنیک دست‌کم در قبال ایران جواب نداده و نمی‌دهد.

در همین راستا «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آمریکا را به‌دلیل هشدار به ایران درباره ادامه عدم‌همکاری با آژانس، سرزنش کرد و گفت: «آمریکا خیلی وقت است که با ایران مذاکره نکرده و فراموش کرده که ایرانی‌ها هیچ‌ کاری را تحت فشار انجام نمی‌دهند. آگر به آنها فشار بیاوریم، مقاومت می‌کنند.»

در این میان گویی سه کشور اروپایی مواضعی معتدل‌تر در پیش گرفته‌‍‌اند. «جوسپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اواخر مهرماه با تاکید بر از سرگیری هر چه سریع تر مذاکرات احیای توافق در وین، گفت: با پلن B (نقشه دوم) مطرح شده از سوی مقامات صهیونیستی برای مواجهه با مساله هسته‌ای ایران در صورت شکست مذاکرات وین موافق نیست.

مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به این پرسش که در صورت شکست احتمالی در مذاکرات، پلن «بی» در قبال ایران که از آن یاد می‌شود شامل چه چیزهایی خواهد بود، اظهار کرد: «من نمی‌خواهم به پلن  بی فکر کنم. هیچ کدام از پلن های  بی  که به ذهنم می‌رسند خوب نیستند.»

لغو تحریم و تضمین؛ دو مطالبه به حق ایران در مذاکرات

دولت ترامپ از تاکتیک‌هایی برای تحریم ایران بهره گرفت که دولت بعدی آمریکا قادر به لغو آنها نباشد از جمله گنجاندن افراد و نهادهای ایرانی ذیل عناوین حقوق بشری، موشکی و تروریستی.

این در حالی است که «لغو تحریم‌ها» دال مرکزی مطالبات ایران و مهمترین خواسته دیپلمات‌های کشورمان در این دور از گفت وگوها ‌است و از نگاه تهران تحریم‌ها باید به نقطه‌ای برگردد که ترامپ از برجام خارج شد. بنابراین مهم نیست که تحریم ذیل چه عنوانی باشد، تمامی تحریم‌هایی که در این مدت اعمال شده باید یکجا لغو شود.

در همین ارتباط «حسین امیر عبداللهیان» وزیر خارجه روز جمعه پنجم آذر در گفت‌وگوی تلفنی با «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجه اتحادیه اروپا، تاکید کرد: «اگر طرف‌های مقابل آماده بازگشت به تعهدات کامل خود و رفع تحریم‌ها باشند، دستیابی به یک توافق خوب و حتی فوری امکان‌پذیر است.»

همچنین ایران با تجربه‌ تلخی که از دوره ترامپ به دست آورده به دنبال یک توافقی است که قابل‌ راستی‌آزمایی و تضمین باشد تا در صورت تغییر دولت در آمریکا بار دیگر شاهد تکرار تعهدگریزی نباشیم.

چندی پیش معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در دیدار با «انریکه مورا» معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام تصریح کرد که تضمین برای عدم تکرار بدعهدی و رفتارهای غیرقانونی طرف‌های مقابل خواسته غیرقابل چشم‌پوشی جمهوری اسلامی ایران است.

در حالی طرف غربی تضمین کتبی آمریکا برای جلوگیری مجدد از پیمان‌شکنی را تلاش تهران برای کسب امتیاز ارزیابی می‌کند که از نگاه ناظران این مطالبه با توجه به فراز و فرودهای چند سال اخیر برجام منطقی به نظر می‌رسد و آمریکا نه تنها به برجام بلکه به ده‌ها سازمان و توافق بین‌المللی پشت کرده‌ است.

در حالی که متخصصان حوزه بهداشت مشغول مهار گونه دلتای ویروس کرونا بودند، یک گونه جدید از ویروس کرونا شناسایی شد که بسیار نگران‌کننده است. این گونه B.۱.۱.۵۲۹  یا اومیکرون نام دارد. بسیاری از کشورها با ممنوع کردن پروازهای آفریقای جنوبی در تلاشند تا مانع شیوع این گونه جدید شوند. با وجود این علاوه بر آفریقای جنوبی، اومیکرون اکنون به چند کشور دیگر نیز رسیده است.

مبدا اومیکرون کجاست؟
در حال حاضر مبدا دقیق  اومیکرون مشخص نیست، اما محققان آفریقای جنوبی اولین بار این گونه را در تاریخ ۲۵ نوامبر سال جاری میلادی شناسایی کردند. در همان تاریخ مواردی در هنگ‌کنگ و بوستوانا نیز شناسایی شد. روز بعد بلژیک نیز خبر از شناسایی این گونه در خاک خود داد.

مقایسه اومیکرون با سایر گونه‌ها
این گونه ویروس با حدود ۵۰ جهش ژنتیکی، رکورد بیشترین تعداد جهش‌های ژنتیکی را به خود اختصاص داده است. به گفته محققان حدود ۳۰ جهش ژنتیکی ویروس در پروتئین تاجدار آن رخ داده است که ابزار اصلی ویروس برای ورود به سلول‌ها محسوب می‌شود و هدف اصلی واکسن‌ها بوده است. در مقایسه با اومیکرون ، گونه دلتا تنها دارای ۱۳ جهش ژنتیکی در پروتئین تاجدار خود بود.

به گفته محققان،  اومیکرون دارای مجموعه غیرمعمولی از جهش‌های ژنتیکی است که برخی از آن‌ها قبلا در گونه‌های دلتا و بتا شناسایی شده و بر قابلیت انتقال و فرار ویروس از سیستم ایمنی اثرگذار هستند، اما بسیاری از این جهش‌های ژنتیکی ناشناخته باقی مانده‌اند.

آیا واکسن بر جهش اومیکرون موثر است؟
با وجود این که نگرانی‌هایی در خصوص بی تاثیر بودن واکسن‌ها بر گونه اومیکرون وجود دارد، تاکنون مستنداتی که نشان دهنده توانایی اومیکرون در فرار از محافظت ایجاد شده توسط واکسن‌های کرونا باشد، به دست نیامده است. البته از میان ۳۰ جهش ژنتیکی پروتئین تاجدار ویروس، تعدادی از جهش‌ها با مقاومت ویروس در برابر پادتن‌های ایجاد شده در اثر واکسیناسیون یا ابتلا به بیماری، در ارتباط هستند. همچنین در این گونه جدید یک ژن حذف شده که ژن مشابه آن در گونه‌های آلفا، بتا، گاما و لامبدا وجود داشته است. به اعتقاد محققان حذف این ژن موجب تقویت قابلیت ویروس در فرار از واکنش‌های سیستم ایمنی بدن شده است.

علایم ابتلا به گونه اومیکرون چیست؟
اطلاعاتی که تاکنون درباره این گونه جدید به دست آمده، نشان می‌دهد علایم آن مشابه سایر گونه‌های ویروس کرونا است که شامل تب، سرفه مستمر و از دست دادن حس چشایی یا بویایی است. با وجود این بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت احتمال ابتلای مجدد به بیماری کووید ۱۹ در اثر آلوده شدن به سویه اومیکرون بیش از سایر گونه‌ها است. بنابر این افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا شده و از آن بهبود یافته‌اند، ممکن است در مواجهه با  اومیکرون مجددا دچار بیماری شوند.

در حال حاضر محققان در حال مطالعه ساختار ژنتیکی و رفتار این گونه جدید هستند و در تلاشند شدت علایم ناشی از ابتلا به این گونه را ارزیابی کنند. به همین علت متخصصان و سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کنند تا زمانی که درک درستی از رفتار و آثار این گونه جدید به دست نیامده، باید از واکنش بیش از اندازه نسبت به آن اجتناب شود.

منابع :
پایگاه خبری نیویورک تایمز
پایگاه خبری واشینگتن پست

به گزارش خبرنگار مهر، بر اساس اعلام بانک مرکزی، اجاره بها در آبان امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته (آبان ۱۳۹۹) رشد ۵۱.۶ درصدی در تهران و ۵۴.۹ درصدی در سراسر کشور داشته است.

این در حالی است که شاخص مذکور (رشد اجاره بها) در ۸ ماهه ابتدایی امسال همواره صعودی بوده است. در فروردین امسال رشد اجاره بها در فروردین امسال نسبت به فروردین سال گذشته در تهران و کل کشور به ترتیب ۳۲.۳ و ۳۶.۱ درصد، در اردیبهشت سال جاری نسبت به اردیبهشت سال گذشته در تهران و کشور به ترتیب ۳۲.۶ و ۳۶.۳ درصد، در خرداد ۱۴۰۰ نسبت به خرداد ۱۳۹۹ در تهران و کشور به ترتیب ۳۳.۹ و ۳۷.۶ درصد، در تیر ماه امسال نسبت به تیر سال قبل در تهران و کشور به ترتیب ۳۴.۹ و ۳۸.۷ درصد، در مرداد ۱۴۰۰ نسبت به ماه مشابه سال قبل از آن در تهران و کشور به ترتیب ۳۷.۸ و ۴۱.۲ درصد، در شهریور امسال نسبت به شهریور سال گذشته اجاره بها در تهران و کشور رشد به ترتیب ۴۲.۸ و ۴۵.۷ درصدی و در مهر امسال به مهر پارسال اجاره بها در تهران و کشور به ترتیب رشد ۴۸.۴ و ۵۱.۳ درصدی را نشان می‌دهد.

مستأجران نقره داغ شدند

به این ترتیب نه تنها اجاره بها در ۸ ماهه امسال رشد حدوداً ۲۰ درصدی در تهران داشته که در سال‌های قبل از آن چنین اتفاقی بی سابقه بوده است، بلکه مستأجران تهران با افزایش ۵۵ درصدی در آبان امسال نسبت به آبان سال گذشته مواجهند که با توجه به «متوسط» بودن این رقم، گزارش‌های میدانی حاکی از آن است که در برخی مناطق رشد اجاره مسکن افزایش شگفت انگیزی داشته است.

ضمن اینکه ارقام مذکور صرفاً برای قراردادهایی است که در سامانه املاک و مستغلات کشور (سامانه مشاوران املاک) ثبت می‌شود؛ در حالی که بسیاری از قراردادهای اجاره مسکن به خصوص قراردادهای تمدیدی، موجر و مستأجر از مراجعه به دفاتر مشاوران املاک خودداری می‌کنند.

ستاد ملی مقابله با کرونا: سقف افزایش اجاره بهای امسال، ۱۵ تا ۲۵ درصد

اواخر خرداد امسال ستاد ملی مقابله با کرونا، سقف افزایش اجاره بها را برای تهران، کلانشهرها و سایر شهرها به ترتیب ۲۵، ۲۰ و ۱۵ درصد تعیین کرد.

اگرچه معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی مدعی است این سقف تعیین شده، ویژه قراردادهای تمدیدی است، اما با توجه به اینکه رشد اجاره بها در بازار مسکن، اگر برای قراردادهای جدید بدون سقف باشد، قطعاً هر میزان افزایشی که رخ دهد، سایر واحدهای مسکونی را هم در بر خواهد گرفت، لذا از ابتدا هم مشخص بود که امکان تفکیک در مصوبه برای واحدهای تمدیدی و جدید اجاره مسکن نیست.

کمبود فایل‌های اجاره، عامل استیصال مستأجران

از سوی دیگر از آنجایی که در تابستان امسال، کمبود شدید فایل‌های اجاره مسکن از سوی عرضه کنندگان احساس می‌شد و همچنین واحدهایی هم که عرضه شده بودند، با اجاره بهایی بسیار بالاتر از نرخ‌های سال گذشته بود که در نهایت مستأجران به ارقام پیشنهادی موجران برای جلوگیری از پرداخت هزینه‌های سنگین جابه جایی تن می‌دادند.

قانون مالیات بر خانه‌های خالی کمکی به افزایش عرضه نکرد

از سویی نیز عدم اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی و طولانی شدن روند خوداظهاری اطلاعات سکونتی-ملکی سرپرستان خانوار سبب شده تا علی رغم برآورد وجود حدود نیم میلیون واحد مسکونی خالی در تهران، مالکان این واحدها تمایلی به عرضه واحدهای خالی به بازار اجاره مسکن نداشته باشند.

مصوبه ستاد کرونا برای حمایت از مستأجران عملاً به حمایت از موجران تغییر کارکرد داد!

بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، موجر حق شکایت از مستأجر به شورای حل اختلاف برای اخذ حکم الزام مستأجر به تخلیه منزل را در قراردادهای تمدیدی اجاره مسکن ندارد؛ اما در همین مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، تعداد استثنائات ۸ گانه از قبیل «اثبات اضرار به موجر»، «ایجاد مشکل برای موجر در پی عدم پرداخت به موقع اجاره بها»، «ازدواج اقوام درجه یک مالک و نیاز به استقرار آنها در منزل موجر» و… به قدری زیاد است که سبب می‌شود موجر بتواند حکم تخلیه منزل از سوی مستأجر را از این شوراها دریافت کند!

مرکز آمار: رشد اجاره بها در تابستان امسال نسبت به تابستان پارسال، ۲۵ درصد

مرکز آمار ایران نیز در گزارشی، متوسط افزایش اجاره بهای مسکن در تابستان امسال را در کل کشور نسبت به تابستان سال گذشته ۲۴.۷ درصد عنوان کرده است.

این شاخص (رشد اجاره بها در تابستان امسال) نسبت به فصل قبل از آن (بهار ۱۴۰۰) که از آن به تورم نقطه به نقطه اجاره بهای مسکن یاد می‌شود، افزایش ۸ درصدی است. حال آنکه نرخ تورم اجاره بها در ۴ فصل منتهی به فصل تابستان ۱۴۰۰ برابر ۲۷.۶ درصد است.

مرکز آمار ایران ادعای وزارت راه را زیر سوال برد

بر اساس اعلام مرکز آمار، همچنین در تابستان ۱۴۰۰ متوسط افزایش اجاره بها برای خانوارهایی که تمدید قرارداد داشته‌اند، برابر با ۴۶.۹ درصد بوده است؛ این گزارش مرکز آمار با ادعای معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی مبنی بر موفقیت آمیز بودن مصوبه تعیین سقف ۱۵ تا ۲۵ درصدی اجاره بها ستاد ملی مقابله با کرونا، «برای قراردادهای تمدیدی»، در تضاد است.

محمود محمودزاده معاون وزیر راه و شهرسازی پیش از این در پاسخ به این سوال که آیا متوسط افزایش ۴۶.۹ درصدی هزینه اجاره بها در تابستان ۱۴۰۰ برای خانوارهایی که تمدید قرارداد داشته‌اند، نشان دهنده شکست طرح تعیین سقف ۲۵ درصدی افزایش اجاره بها است؟ گفته بود: مصوبه ستاد ملی کرونا در حکم قانون بوده و لازم اجرا است.

محمود زاده تاکید کرد: با توجه به مصوبه ستاد ملی کرونا و حمایت و همکاری مراجع قضائی و عدم صدور حکم تخلیه برای مستأجران به جز استثناهای ۸ گانه، سال گذشته کاهش ۶۵ درصدی جا به جایی مستأجران را شاهد بودیم که نشان دهنده موفقیت این مصوبه است.

اجاره بها تابعی از قیمت مسکن است؟

برخی کارشناسان اقتصاد مسکن معتقدند اجاره بها تابعی از قیمت مسکن است و افزایشی که در ماه‌های اخیر در بازار اجاره مسکن رخ داده، به نوعی تخلیه حباب و کاهش فاصله‌ای است که در سال‌های گذشته در پی عدم افزایش اجاره بها علی رغم افزایش ۷ برابری قیمت مسکن شاهد بودیم.

شاخص مذکور (فاصله بین قیمت مسکن و اجاره بها) که از آن به «نسبت P به E» یاد می‌شود، به کمترین میزان خود در سال‌های گذشته رسیده و به زیر ۵ واحد درصد کاهش یافته است؛ این در حالی است که در سال ۱۳۹۸ این رقم نزدیک به ۳۰ واحد درصد بوده که حاکی از رشد سنگین قیمت مسکن و عدم افزایش اجاره بها متناسب با این رشد قیمت مسکن بود.

اجاره داری حرفه‌ای به صرفه شد

به گفته تعدادی از کارشناسان اقتصاد مسکن، کاهش رقم شاخص P به E اگرچه از یک سو به مستأجران در دوره‌ای که درآمدهای خانوار و دستمزدهای کارگران با اجاره بها متناسب نیست، ضربه بزند، اما از سوی دیگر می‌تواند سرمایه گذاری در حوزه اجاره داری حرفه‌ای را به صرفه کرده و انبوه سازان به جای تمرکز بر ساخت برای فروش، وارد حوزه ساخت برای اجاره داری شوند.

کارشناس اقتصاد مسکن: رشد اجاره بها و افزایش قیمت زمین، زنگ خطر رشد جهشی مسکن را به صدا درآورده است

محمود اولاد کارشناس اقتصاد مسکن در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره آخرین وضعیت بازار اجاره مسکن با توجه به افزایش ۵۵ درصدی اجاره بها در آبان امسال گفت: انتظار داریم قیمت مسکن در تهران افزایش جهشی داشته باشد اما زمان آن قابل پیش بینی نیست و ممکن است تا پایان سال این افزایش رخ دهد.

وی با بیان اینکه اجاره بها تابعی از قیمت مسکن است، افزود: ولی این افزایش اجاره بها در برابر افزایش قیمت مسکن، از تناظر یک به یک تبعیت نمی‌کند. چون علاوه بر فاکتورهای اقتصادی، فاکتورهای اجتماعی از جمله مهاجرت مستأجران از تهران و کلانشهرها به شهرهای حاشیه‌ای نیز در افزایش اجاره بها مؤثر است.

اولاد با بیان اینکه افزایش اجاره بهای مسکن و قیمت زمین در تهران، نشان دهنده در پیش بودن افزایش جهشی قیمت مسکن در آینده نزدیک است، یادآور شد: من موافق افزایش تولید مسکن برای جلوگیری از رشد جهشی قیمت آن هستم اما ساخت و ساز در حاشیه پایتخت اگرچه ممکن است از فشار تقاضا و درنتیجه رشد شدید قیمت مسکن جلوگیری کند، اما نمی‌تواند قیمت مسکن در پایتخت را کاهشی کند.