وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
کودک را چگونه باید با هیئت و روضه آشنا کرد؟ آیا اصلا لازم هست که او را در سنین کودکی با این مفاهیم آشنا کنیم؟ محمدرضا سنگری محقق و پژوهشگر عاشورایی، حجت‌الاسلام سرلک از کارشناس مسائل دینی و مذهبی و حجت‌الاسلام سید حسین خادمیان از کارشناسان مطرح دینی به این سوال پاسخ می دهند. در بخش هایی از این مطلب می خوانیم:
«خادمیان می گوید: روضه خوانی برگرفته از یک حقیقت تاریخی بر مبنای واقعه کربلا و ابزار مهمی برای هدایت و تربیت انسان‌ها است، بنابراین می‌توان از روضه به عنوان عاملی برای تربیت نسل کودک و نوجوان استفاده کرد، همان‌گونه که علوم زیستی و تاریخی را می تواند به زبان کودکانه و قابل فهم ارائه شود، باید واقعه کربلا نیز به هیمن شکل برای آنها بیان شود….وی می افزاید: در حقیقت واقعه کربلا روش صحیح زندگی کردن و عامل شناخت نور از تاریکی است، بنابراین باید داستان ظالم و مظلوم به زبانی برای کودک بیان شود که برای او قابل فهم باشد و از طریق احساس و عاطفه آن حالت انکسار قلبی و عطوفت و نرمی برای او پیش آمده و با حقیقت ناب زندگی که منجر به سعادت او می‌شود آشنا شود.»
«وی می گوید: درباره واقعه عاشورا آن مصائبی که از زبان کودکان امام حسین(ع) برای ما بازگو می‌شود گاهی اوقات بسیار تاثربرانگیزتر از مسائلی است که از زبان بزرگترها بیان شده است؛ به عنوان مثال دختر امام حسین(ع) تعبیری دارد که از اسب پدر می‌پرسد ای اسب پدر بگو بابایم را آب نوشاندند یا او را تشنه کشتند؛ سوالی ساده است اما عظمت فطرت کودک را نشان می‌دهد. جمله ای تاثیر گذار است که قلب هر انسان حق جویی را به درد می آورد…..حجت السلام سرلک می افزاید: در موضوع عزاداری برای حضرت علی اصغر(ع) همین لالایی که برای او خوانده می‌شود خود سوگ‌نامه و سوگواره عظیمی است که نیاز به هیچ بیان دیگری ندارد، چرا که این عاطفه فطری و بین‌المللی است، الان در کشور خودمان، ارمنی‌ها برای حضرت علی اصغر(ع) به صورت خاص مراسم روضه و عزا دارند»
مصاحبه‌گر: عصمت علی آبادی
کشف روضه کودکانه باید قابل فهم و رافع ابهامات و منجر به حقیقت زندگی شود
حضور کودکان در مراسم عزاداری امام حسین (ع) امری لازم و ضروری است که در رشد شخصیتی و تربیت دینی و مذهبی آنان اثرات مثبت دارد اما برای این حضور، سخنران، مداح و ذاکر اهل‌بیت(ع) باید مسائل و مباحث واقعه کربلا را با دقت و به شکلی قابل فهم برای آنان بیان کند که ابهامات کودکان برطرف شود.
در این زمینه با محمدرضا سنگری محقق و پژوهشگر عاشورایی، استاد و عضو هیات علمی دانشگاه به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
وی می گوید: پیشنیه تاریخی این موضوع اندکی با دیدگاه‌ها و رفتارهای ما در پیوند کودکان با روضه تفاوت دارد، وقتی مسائلی که رنگی از غم و اندوه دارند مطرح می‌شود ما معمولاً می گویم این قضایا را برای کودکان طرح نکنیم، حتی برخی گاهی از منظر روانشناسی نیز این موضوع را مطرح می‌کنند اما در سیره اهل بیت(ع) مشاهده می‌شود که آنها کودکان را با این مسائل مواجه می‌کردند.
سنگری تصریح می کند: در سفر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به کربلا وقتی خبر شهادت مسلم بن عقیل(ع) رسید، امام(ع) این موضوع را از دختر کوچک ایشان پنهان نکردند، بلکه او را بر زانوی خود نشاند و موضوع را با او مطرح کرده او را تسلی داده و فرمودند؛ من از این لحظه به بعد پدر تو هستم، زینب(س) مادر تو و بقیه بچه‌ها هم خواهر و برادر تو هستند.
این استاد دانشگاه ادامه می دهد: حتی در پرورش شخص حضرت زینب(ع) مادر ایشان در دوران کودکی او را بر زانو می‌نشاندند و داستان کربلا را با او مطرح می‌کردند، طوری که در سن سی و چند سالگی وقتی پدرشان امیرمومنان علی (ع) می‌خواهند کربلا را برای دخترشان توضیح دهند، ایشان می‌فرمایند پدرجان من همه مسائل را می دانم چون مادرم پیش‌تر به من گفته بودند، بنابراین مواجه کردن کودکان با برخی از این مسائل خوب است.
سنگری می افزاید: هنگام عزاداری در محرم، وقتی کودکان با اشک مادران مواجه می‌شوند و یاد حضرت علی اصغر(ع) مطرح می‌شود به سبب کنجکاوی آنها، این نقش در ذهن او می‌ماند و در نتیجه یک پیوندی از دوران کودکی با کربلا و عاشورای اباعبدالله(ع) خواهد داشت، این نوعی مصونیت بخشی درونی برای بچه‌ها است.
وی عنوان می کند: وقتی فرزندان ما در این مجالس حضور پیدا می‌کنند، به سبب پیوستگی و پیوند درونی با بهترین اسوه و الگوهای زندگی انسانی و الهی در همه ابعاد، برای آینده به مصونیت دست پیدا می‌کنند، از همین دوران کودکی نقشی در ذهن آنها ایجاد می‌شود که بد نکنند، کودک آزار نباشند یا از آب دریغ نکنند، این موضوعات در ذهن کودک می‌ماند و فرداهای او را شکل می‌دهد.
در ادامه با همچنین حجت‌الاسلام سرلک از کارشناس مسائل دینی و مذهبی در همین خصوص به گفت و گو نشسته ایم. سرلک می گوید: آنچه در دستورات اهل بیت آمده این است که بچه‌های خود را با محبت ما بزرگ کنید، یعنی در جان و روح فرزندان خود مودت و محبت اهل بیت(ع) را پایه‌ریزی و نهادیه کنید.
وی اضافه می کند: برای رسیدن به این هدف روش‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها مأنوس شدن بچه‌ها با جلسات عزا و شادی اهل بیت(ع) است که در قالب نقاشی یا بیان داستان‌های کربلا، شبیه سازی، شعر، سرود، عواطف کودکان را با خاطرات کربلا گره زده که اگر اشکی هم از چشمان آنها جاری شود عاملی برای سرازیر شدن محبت اهل بیت(ع) در دل آنها است.
حجت السلام سرلک با اشاره به این موضوع که زندگی اولیاء خدا بر اساس فطرت الهی است می‌گوید: چون بچه‌ها از خدای متعال فاصله نگرفتند زبان دل آنها نیز فطری و بر همین اساس شنواتر و گویاتر از زبان دل بزرگترها است.
وی عنوان می کند: چند سالی است روز جهانی حضرت علی اصغر(ع) با شکوه خاصی در ابعاد بین‌المللی برگزار می‌شود که مادران طفل شیرخوار خود را در آن حاضر می‌کنند، مادری که طفل شیرخوار خود را سر دست می‌گیرد به یاد لحظه‌ای که حضرت سید الشهدا(ع) اصغرش را به میدان آورد، او فرزندش را در مسیر درک حقیقت زندگی قرار می‌دهد.
این کارشناس مسائل دینی تصریح می کند: اگر امثال سید محمد حسین طباطبایی در دوره طفولیت به معجزه قرآن مشهور می‌شوند بدون اینکه در مسیر آموزش قرآن باشند به دلیل قرآنی بودن خانواده او است که سبب شده به صورت طبیعی، ناخودآگاه و ناخواسته زبان او به قرآن باز شود، این نشان می‌دهد که کودک در پرتو هر چه قرار گیرد قلب او با آن انس گرفته و در راستای آن حرکت می‌کند، پس لازم است که مصائب، رشادت‌ها، حماسه‌ها و بزرگی‌های اهل‌بیت(ع) در دشت کربلا برای بچه‌ها بیان شود و بدانیم که بچه‌ها با فطرت پاک خود شاید بهتر از بزرگترها این مسائل را متوجه شده و درک کنند.
وی می گوید: درباره واقعه عاشورا آن مصائبی که از زبان کودکان امام حسین(ع) برای ما بازگو می‌شود گاهی اوقات بسیار تاثربرانگیزتر از مسائلی است که از زبان بزرگترها بیان شده است؛ به عنوان مثال دختر امام حسین(ع) تعبیری دارد که از اسب پدر می‌پرسد ای اسب پدر بگو بابایم را آب نوشاندند یا او را تشنه کشتند؛ سوالی ساده است اما عظمت فطرت کودک را نشان می‌دهد. جمله ای تاثیر گذار است که قلب هر انسان حق جویی را به درد می آورد.
حجت السلام سرلک می افزاید: در موضوع عزاداری برای حضرت علی اصغر(ع) همین لالایی که برای او خوانده می‌شود خود سوگ‌نامه و سوگواره عظیمی است که نیاز به هیچ بیان دیگری ندارد، چرا که این عاطفه فطری و بین‌المللی است، الان در کشور خودمان، ارمنی‌ها برای حضرت علی اصغر(ع) به صورت خاص مراسم روضه و عزا دارند، چرا که فطرت انسان‌ها افق روضه کودک را درک می‌کند، امید که همه ما بتوانیم فرزندان خود را با محبت محمد و آل محمد(ع) تربیت کنیم.
در پایان این گزارش با حجت‌الاسلام سید حسین خادمیان از کارشناسان مطرح دینی درباره روضه خوانی برای کودکان گفت‌وگو کرده ایم.
خادمیان می گوید: روضه خوانی برگرفته از یک حقیقت تاریخی بر مبنای واقعه کربلا و ابزار مهمی برای هدایت و تربیت انسان‌ها است، بنابراین می‌توان از روضه به عنوان عاملی برای تربیت نسل کودک و نوجوان استفاده کرد، همان‌گونه که علوم زیستی و تاریخی را می تواند به زبان کودکانه و قابل فهم ارائه شود، باید واقعه کربلا نیز به هیمن شکل برای آنها بیان شود.
وی می افزاید: در حقیقت واقعه کربلا روش صحیح زندگی کردن و عامل شناخت نور از تاریکی است، بنابراین باید داستان ظالم و مظلوم به زبانی برای کودک بیان شود که برای او قابل فهم باشد و از طریق احساس و عاطفه آن حالت انکسار قلبی و عطوفت و نرمی برای او پیش آمده و با حقیقت ناب زندگی که منجر به سعادت او می‌شود آشنا شود.
خادمیان ادامه می دهد: نباید مطالبی که برای کودک بیان می‌شود همراه با ابهام باشد و او را در شک رها کند، بنابراین زمانی که از روضه برای بیان این حقیقت تاریخی استفاده می‌شود باید با دقت و ظرافت لازم جملات را ادا کرد، تا در زمانی کوتاه ابهامات کودک درباره واقعه کربلا برطرف شده و با یک کشف شیرین از مجلس روضه خارج شود. اهل منبر، وعاظ، مداح و ذاکر اهل بیت(ع) در جلسات عزاداری دقت کنند که کودکان در روضه امام حسین(ع) با اصل امامت و ولایت آشنا شوند.