وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
ماده ۳۱ برنامه ششم توسعه با آوردن عبارت عدالت جنسیتی بحث های فراوانی را برانگیخته است. عملکرد معاونت امور زنان دولت نشان می دهد که دولتیان بیشتر به دنبال تحقق برابری جنسیتی هستند تا عدالت جنسیتی و گویا آوردن این عبارت تنها برای حفظ ظاهر و بستن دهان منتقدین است.
«ماده ۳۱ قرار بود که به بحث زن و خانواده بپردازد اما در عمل، این ماده ابتدا بر اساس قانون اساسی اصل ۱۰، ۲۰ و ۲۱ و سیاست های کلان و سند چشم انداز و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در دو خط به این سیاست ها اشاره کرده است و بلافاصله وارد برنامه آینده که نامش را “توسعه پایدار متواز ن و عدالت جنسیتی” گذاشته، شده است که ربطی به این سیاست های کلان نظام و مسائلی که در برنامه ششم آمده وجود ندارد. بر اساس کلی گویی برنامه ششم، کار بسیار وسیعی در این برنامه خواسته شده اما زمانی که این جمله ها در برنامه ششم توسعه تمام شده بدون هیچگونه ارتباطی با جمله بعدی، توسعه توازن پایدار مطرح شده است و به دنبال آن هم عدالت جنسیتی آمده است که همین عدالت جنسیتی به دو صورت تعریف می شود و باید مشخص شود با توجه به مجریان شهرها و روستاها که مقرر شده استانها مطابق با نیازهای خود یک برنامه ای را مشخص کنند و هر استانی ممکن است از عدالت جنسیتی یک موضوع را برداشت کند.»
«آن چه در ماده ۳۱ برنامه ششم آمده می تواند عدالت جنسیتی را محقق کند؟ خداوند حکیم با توجه به تفاوتها برای ما تقسیم نقش و وظایف قرار داده و همه انبیای الهی هم بر این امر مقدس تاکید داشته اند و ما هم باید این تفاوت ها را حفظ کنیم چنانچه غیر از این باشد یعنی همه بار مسئولیت ها به دوش زن باشد یا بالعکس که در این صورت به خانواده و فرزندان ظلم میشود که در دنیای امروز این مساله تجربه می شود. آنچه ما مدعی هستیم این است که به زن به دلیل داشتن نقشی خطیر یعنی مادری، باید به او و نقشش احترام گذاشته شود و برای حضور اجتماعی و تحصیل باید امکانات در نظر گرفته شود و فشار و کار اجتماعی به دوش زن نباید اجباری باشد بلکه با لطف و فضل خود در عرصه کار حضور داشته باشد، بنابراین با این قوانین و برنامهریزیهایی که قرار است از الگوهای غرب گرفته شود یعنی هر کاری که از عهده مرد بر می آید باید از عهده زن هم بر بیاید، مشکلاتی اساسی را در جامعه شاهد خواهیم بود.»
برنامه ششم توسعه از ۳۵ ماده خود، تنها یک ماده را به موضوع زنان اختصاص داده که آن یک ماده هم تنها در خصوص موضوع حمایت از زنان در دستگاه ها و ادارات صحبت می کند که همان هم به صورت غیرشفاف مطرح شده است. اساس نگاه برنامه ششم زنان، نگاهی فرد محور و منهای خانواده و وظایف اصلی زن است. نگاهی که می توان گفت بیشتر به نسخه های تاریخ مصرف گذشته غربی نزدیک تر است تا مبانی ناب اسلامی و سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب. در همین رابطه گفتگویی با کبری خزعلی رئیس سابق شورای فرهنگی و اجتماعی زنان داشته ایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید:
*اشکالات فنی برنامه ششم توسعه را در چه می بینید؟
برنامه ششم توسعه باید به صورت لایحه به مجلس می رفت در حال حاضر آن لایحه به صورت احکامی است که در مجلس مطرح هستند، برنامه ششم هنوز ابهاماتش آنطور که باید برطرف نشده و هنگامی که برنامه ها به اسناد پشتیبان برسند میتوان گفت که چه اقدامات اجرایی برای برنامه ششم خواهیم داشت.
*ماده ۳۱ این برنامه پنج ساله با چه ابهاماتی روبرو است؟
ماده ۳۱ قرار بود که به بحث زن و خانواده بپردازد اما در عمل، این ماده ابتدا بر اساس قانون اساسی اصل ۱۰، ۲۰ و ۲۱ و سیاست های کلان و سند چشم انداز و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در دو خط به این سیاست ها اشاره کرده است و بلافاصله وارد برنامه آینده که نامش را “توسعه پایدار متوازن و عدالت جنسیتی” گذاشته، شده است که به نظر من ربطی به این سیاست های کلان نظام و مسائلی که در برنامه ششم آمده وجود ندارد.
بر اساس کلی گویی برنامه ششم، کار بسیار وسیعی در این برنامه خواسته شده اما زمانی که این جمله ها در برنامه ششم توسعه تمام شده بدون هیچگونه ارتباطی با جمله بعدی، توسعه توازن پایدار مطرح شده است و به دنبال آن هم عدالت جنسیتی آمده است که همین عدالت جنسیتی به دو صورت تعریف می شود و باید مشخص شود با توجه به مجریان شهرها و روستاها که مقرر شده استانها مطابق با نیازهای خود یک برنامه ای را مشخص کنند و هر استانی ممکن است از عدالت جنسیتی یک موضوع را برداشت کند.
*عدالت جنسیتی که در برنامه عنوان شده است، چه هدفی را دنبال میکند؟
عدالت جنسیتی گاهی به معنایی است که از دیدگاه اسلام مطرح می شود و گاهی نیز به معنی تساوی از همان دیدگاه غرب و سکولاریسم است و همان معاهداتی که در کنوانسیون ها مطرح میشود که زن را مشابه مرد نشان میدهند و ارزش زن را در مشابهت با مرد ارزیابی میکنند.
اما در نگاه اسلام، انسانها چه زن و چه مرد، از اصل ثابتی به نام لفظ واحده که همان روح الهی است ارزیابی می شوند و فرقی بین آنها وجود ندارد.
اما در عرصه ایفای نقش یک تقسیم کاری برای آنها در نظر گرفته شده همچنین تفاوت های حکیمانه ای وجود دارد که باید آنها را مد نظر قرار داد. تعریف عدالت در بیان حضرت علی(ع) قرار دادن هرکس در جایگاه خودش است، بنابراین کسی که دارای جایگاهی است که نقش تربیتی بیشتری دارد باید امکانات تربیتی در اختیارش قرار بگیرد و به تناسب استعدادها و نقش آفرینی ها و همچنین توانایی ها باید تفاوت هایی وجود داشته باشد.
*آن چه در ماده ۳۱ برنامه ششم آمده می تواند عدالت جنسیتی را محقق کند؟
خداوند حکیم با توجه به تفاوتها برای ما تقسیم نقش و وظایف قرار داده و همه انبیای الهی هم بر این امر مقدس تاکید داشته اند و ما هم باید این تفاوت ها را حفظ کنیم چنانچه غیر از این باشد یعنی همه بار مسئولیت ها به دوش زن باشد یا بالعکس که در این صورت به خانواده و فرزندان ظلم میشود که در دنیای امروز این مساله تجربه می شود.
آنچه ما مدعی هستیم این است که به زن به دلیل داشتن نقشی خطیر یعنی مادری، باید به او و نقشش احترام گذاشته شود و برای حضور اجتماعی و تحصیل باید امکانات در نظر گرفته شود و فشار و کار اجتماعی به دوش زن نباید اجباری باشد بلکه با لطف و فضل خود در عرصه کار حضور داشته باشد، بنابراین با این قوانین و برنامهریزیهایی که قرار است از الگوهای غرب گرفته شود یعنی هر کاری که از عهده مرد بر می آید باید از عهده زن هم بر بیاید، مشکلاتی اساسی را در جامعه شاهد خواهیم بود.
ما، هم موافق عدالت جنسیتی هستیم هم موافق تساوی جنسیتی از جمیع جهات منهای تفاوت هایی که خدای حکیم در خلقت و فطرت بشر قرار داده است.
یعنی حرف بسیار زیبای شهید مطهری که فرموده اند “تساوی آری اما تشابه نه”
باید برنامه ریزیهای دولت، متفاوت و متناسب با شأن هر یک از عناصر خانواده و جامعه باشد.
در این موضوع مقام معظم رهبری علاوه بر سیاست های ابلاغی که برای هر برنامه داشتند و برای برنامه ششم هم ارائه دادند، سیاست های ابلاغی برای خانواده هم در روزهای اخیر ابلاغ کردند که بسیار دقیق به ۵ محور اساسی اشاره کرده اند و جامعه را خانواده محور خواستند، یعنی با همان نگاه به قانون اساسی که خانواده واحد بنیادی و سنگ بنای جامعه است، کانون رشد و تعالی انسان هاست.
همچنین سلامت، بالندگی و اقتدار و اعتلای معنوی کشور و نظام از خانواده بر می خیزد بنابراین همه نظام باید در خدمت خانواده باشد و خانواده پایگاه اصلی و اساس جامعه شود. سیاست های ابلاغی خانواده می تواند برنامه ششم را به تجولات مثبتی برساند.
