این روزها والدین به این‎که بچه‎هایشان در خیابان بازی کنند حتی فکر هم نمی‎کنند و اکثراً برای بهبود روابط اجتماعی فرزندشان تنها چشم امید به مهدهای کودک و مدارس دوخته‎اند. در حالی که کودکان باید زمان هایی بازی بدون تمرکز به یادگیری انجام دهند.

کوچه های محله ها در گذشته کارکردی متفاوت از امروزه داشتند. این معابر بیشتر محل تردد افراد و بازی کودکان بوده است. بازی هفت سنگ و لی لی، دوچرخه سواری و حتی تیم فوتبال چند پسربچه. دختر بچه هایی که در یک گوشه از آن خانه خیالی درست کرده و مشغول خاله و معلم بازی می شدند. والدین هم نگرانی چندانی از بابت اینکه مکمکن است هر لحظه با یک وسیله حمل و نقل برخورد کنند و یا کسی آنها را بدزدد و یا تربیت آنها دچارمشکل شود، نداشتند. اما امروزه بر خلاف چند سال پیش کوچه دیگر نه محل مهمان بازی دخترها  و نه کارت بازی پسرها نیست بلکه به خیابانی تبدیل شده  که از عبور و مرور ماشین خالی نمی شود و ترس از اینکه اتفاقی برای فرزندانشان بیفتند، اجازه بیرون رفتن را آنها گرفته اند. کوچه عامل انحراف کودکان نیست، زیرا اگر اینگونه بود باید نسل‌های گذشته بیشتر دچار انحراف می‌شدند.

در محروم شدن کودکان از بازی‎های خیابانی عوامل زیادی دست‎به‌دست هم داده‎اند: نامناسب بودن فضای شهری و دسترسی کم مردم به پارک‎ها، ناامنی و آسیب‎های اجتماعی که اخبارش در شبکه‎های مجازی تن همه را لرزانده است و البته آلودگی هوا! پس نگرانی والدین تا این‎جا منطقی و قابل درک است. ضمن این‎که شرایط خانواده‎ها هم بی تأثیر نیست. الان معمولا هردو والد شاغل هستند و امکان حضور همیشگی و مراقبت کردن ندارند؛ شکل گسترده‎ خانواده‎ها در گذشته اجازه می‎داد بزرگ ترهای دیگری غیر از پدر و مادر کنار و مراقب بچه‎ها بمانند؛ حتی در یک محله ممکن بود همسایه‎ها با هم فامیل باشند و ارتباط نزدیک‎تری با هم داشته‎باشند که فضای قابل‎ اعتمادتری به‎وجود می‌آورد».

از ویژگی‌های مثبت بازی‏های کوچه و خیابان، می‏توان به این موارد اشاره کرد که بیرون از فضای خانه و در محیطی گسترده شکل می‎گرفتند، گروهی انجام می‎شدند، بدون ساختِ از پیش مشخص و کاملا باز بودند و مهم‎تر از همه آن‎که هیچ‎وقت با نیت آموزش نبودند؛ فقط بازی بودند و البته از بزرگ‎ترهایی که به دنبال آموزش باشند هم در آن‌ها خبری نبود. کودکان و نوجوانان امروزی به شدت به والدین و اطرافیان خود متکی هستند، این در حالیست که بازی‌های قدیمی بگونه‌ای بود که فرد بدون اتکا به دیگران با همسن و سال‌های خود به آنها می‌پرداخت. اگر می‎خواهیم فرزندانمان از چنین امتیازاتی بی‎بهره نمانند، باید از فراهم کردن فضای مناسب برای بازی آ‌ن‌ها غافل نشویم. می‎توانیم بازی‎های خیابانی را به بازی‎های بیرون از خانه تبدیل کنیم؛ هم اکنون در دسترس‎ترین مکان‎ها برای این بازی‎ها، پارک‌ها، کلوب‎های بازی و مراکز مادر و کودک (مراکزی که مادران می‎توانند همراه فرزندانشان به‌صورت دسته‎جمعی بازی کنند) هستند که در نقاط مختلف شهر وجود دارند. مساجد و پایگاه‎های فرهنگی هم می‎توانند گزینه خوبی باشند به‎شرط این‎که همه هدف و تمرکزشان روی آموزش نباشد؛ آموزش کودکان از طریق بازی انجام می‎شود و لازم نیست این همه به آموزش‎های مستقیم اهمیت و اولویت بدهیم.

اثرات بازی های خارج از خانه با گروه همسالان
تقویت و بهبود روابط اجتماعی
کودکان در این نوع بازی‎ها، دوست‎یابی را یاد می‎گیرند؛ آن‎ها یاد می‎گیرند برای انتخاب شدن و عضو یک گروه شدن، چگونه باید تلاش کنند، همچنین کار تیمی به‎خوبی یاد گرفته می‎شود. قبلا در بازی‎های خیابانی، یک شبکه اجتماعی داخل کوچه شکل می‎گرفت؛ اگر کسی توی کوچه نمی‌آمد از آخرین اخبار و جدیدترین خوراکی‎ها و دیدن تازه‎ترین اسباب‎بازی‎ها غافل می‎ماند. علاوه بر این طرز برخورد با گروه های مختلف سنی را یاد می‎گرفت و حتی فرصت آشنا شدن با آدم‎های جدید هم فراهم بود مثلاً یادتان است آوردن بچه‎های مهمان و نشان دادن محله و دوست‎ها به او یک افتخار محسوب می‎شد؟

فعالیت بدنی
محیط بیرون از خانه، فضایی مناسب برای تخلیه انرژی کودکان است. جنب‎وجوش و کنجکاوی در کودک یک غریزه است اما متأسفانه گاه از آن غافل می‎شویم و حتی سرکوبش می‎کنیم. جست‎وخیز کردن کودکان در فضای باز مثل همان کوچه و خیابان چند فایده داشت؛ اول این‎که برچسب بیش‎فعالی به کودک زده نمی‎شد؛ در فضای آپارتمانی، انرژی کودک تخلیه نمی‎شود و حتی جنب‎وجوشِ معمول او گاه بیش‎فعالی تلقی می‎شود، نهی شدن از جنب‎و‎جوش هم سبب نافرمانی در کودک می‎شود. تحرک بدنی در بازی همچنین برای کودک حکم ورزش را دارد؛ سوخت‌وسازش بالا می‎رود، عضلاتش پرورش پیدا می‎کند و اکسیژن بیشتری نصیبش می‎شود. من خیلی با نگاه آموزشی به بازی موافق نیستم، چون بازی جزئی از ذات کودک است و از طریق آن به شناخت خود می‎رسد که کمترین فایده‎اش آماده شدن برای خواندن و نوشتن است. اما اگر بخواهیم از جنبه آموزشی و آماده شدن برای مدرسه به ماجرا نگاه کنیم، بازی در فضای بیرون از خانه محرک‎های زیادی در اختیار کودک قرار می‎دهد؛ همین باعث رشد مغزی بیشتر و عملکرد بهتر درسی در مدرسه است؛ اگر جزئی‏تر مثال بزنم یک بازی ساده مثل «لی‎لی» با هوش فضایی در ارتباط است که رد پای این هوش در درسی مثل ریاضی دیده می‎شود.

بالابردن قدرت تطابق و انعطاف‎پذیری
در بازی‎های خیابانی و بیرون از منزل، کودکان در یک چهارچوب و فضای از پیش تعیین‎شده محصور نیستند. درباره بازی‎های رایانه‎ای که امروزه محبوبیت و رواج زیادی برای کودکان پیدا کرده‎است، ادعا می‎کنیم کودک فعالیت ذهنی انجام می‎دهد اما باید بپذیریم که در قیاس با بازی‎های بیرون از خانه به نوعی منفعل است. خطرپذیری و ماجراجویی، حل مسئله فعال و توانایی کشف کردن از دیگر مزایای بازی‎های بیرون از خانه و خارج از فضای بدون ساخت است.

ارتباط با عناصر طبیعی
تحقیقات پزشکی نشان می‎دهد کودکانی که در محیط‎های به شدت ایزوله و کنترل‎شده رشد می‎کنند، واکنش‎های آلرژیک بیشتری نشان می‎دهند. یکی از دلایلی که هم اکنون کودکان بیشتر از قبل در معرض سرماخوردگی و آلرژی هستند، غیر از آلودگی‎های سربی، می تواند محیط کنترل‎شده و بسیار پاکیزه خانه باشد. بازی‌های بیرون از خانه، بچه‎ها را دربرابر چنین بیماری‎هایی مقاوم و سیستم ایمنی را فعال می‎کند. تماس با مواد طبیعی مثل گِل، سنگ، خاک، چوب و مانند آن‎ها، برای رشد طبیعی ضروری است و به پرورش خلاقیت کمک می‎کند. کودکان در گذشته با چنین چیزهایی برای خود اسباب‎بازی می ساختند و این زمینه‌ساز پرورش خلاقیت بود. کارشناسان معتقدند اسباب بازی‎هایی که از عناصر طبیعی به‌ویژه چوب ساخته می‎شوند آثار مثبتی بر شخصیت و پرورش خلاقیت کودکان دارند و باید آن‎ها را به اسباب بازی‎های پلاستیکی ترجیح داد.

آزادی
کودکان در فضای بیرون از خانه، یعنی بیرون از چهارچوب همیشگی، امکان ابراز وجود پیدا می‎کنند، استقلال بیشتر و وابستگی کمتری به والدین خواهند داشت. در بازی‎های خیابانی این خود کودک بود که نوع بازی را انتخاب می‎کرد؛ نکته مهم این‎که با آن چندساعت دور بودن از مادر نه‎تنها مشکلی به‎وجود نمی‎آمد بلکه مسیر شکل‎گیری دلبستگی ایمن هم فراهم بود. بعضی از والدین بر این باورند که محیط مدرسه می‎تواند کمبود بازی‎های بیرون از خانه را جبران کند؛ بچه‌ها در مدرسه روابط اجتماعی و دوست‎یابی را کم‎و‎بیش یاد خواهندگرفت امادر مدارس ما، آموزش بیش از هرچیزی هدف است و به ندرت به کودک‎ فرصت و امکان آزاد بازی کردن و بهره‎مندی از مزایای آن داده می‎شود.