آسانسورهای غیر استاندارد؛ نقص قانون یا ضعف مدیریت

توسعه شهرها و افزایش جمعیت معمولا با احداث ساختمانهای چندین طبقه و مجتمع ها و آپارتمان های مسکونی، تجاری و اداری همراه می شود و در این بین استفاده از آسانسور به عنوان یکی از ملزومات ارتفاع سازی، جایگاه ویژه ای پیدا کرده و آسانسورها به اجزائی جدایی ناپذیر از برجها و آسمان خراشها و ساختمان های مرتفع مبدل می گردد. البته آسانسور به همان اندازه که وسیله ای رفاهی و تسهیل کننده در زندگی آپارتمانی است می تواند در صورت نداشتن استانداردهای لازم و نقص فنی به وسیله ای پرخطر و حتی مرگ آفرین تبدیل شود و این مهم، وظیفه دستگاههای مرتبط با مباحث ایمن سازی و پیشگیری از حوادث را در بحث آسانسورها سنگین تر می کند. با توجه به اهمیت موضوع و برای کسب اطلاع از آمار گزارشات نقص فنی آسانسورها در سطح شهر بیرجند، ابتدا به سراغ مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند رفتیم.
گزارش بیش از ۵۰ مورد نقص فنی و اشکال در آسانسورها طی ۹ ماه در بیرجند
میرزایی آمار قابل توجهی از موارد مربوط به نقص فنی آسانسورها در شهر بیرجند ارائه داد و گفت: از اواخر خرداد ماه امسال تاکنون بیش از ۵۰ مورد نقص فنی و ۱۰ مورد ایجاد اشکال به دلیل استفاده نادرست و عدم توجه به ظرفیت آسانسورها به سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند اطلاع داده شده و باعث حضور همکاران ما در محل وقوع حوادث گردیده است. وی با ذکر این نکته که در خصوص موارد مذکور در چند نوبت با اداره استاندارد مکاتبه کرده ایم، افزود: این موارد بیشتر در مجتمع های مسکونی رخ داده و یکی از علل بروز نقص های فنی نیز عدم پیگیری برای اخذ تأییدیه استاندارد و عدم مراجعه به آتش نشانی در زمان پایان کار بوده است.
تهدید سهل انگاران به طرح شکایت قضایی
به گفته میرزایی، در صورت مراجعه شهروندان در پایان کار به آتش نشانی، پلاک ایمنی آسانسور برای ساختمان هایشان ارائه می شود که شامل توصیه های ایمنی برای پیشگیری از وقوع حوادث است. مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری بیرجند در پایان از تمامی انبوه سازان، پیمانکاران و اشخاص حقیقی و حقوقی خواست نسبت به اجرای نکات ایمنی ارائه شده از سوی آتش نشانی اقدام نمایند در غیر اینصورت سازمان آتش نشانی برابر ماده ۵۵ و ماده قانونی پیش فروش ساختمان های بلند از آنان به دادستانی طرح شکایت خواهد کرد.
نقص قانون و وارد آمدن صدمات روحی و روانی به مردم
عضو کمیسیون خدمات شهری شورای شهر بیرجند نیز گفت: در بحث آسانسورها به نظر می رسد قانون دچار نقص است و آتش نشانی در خصوص استاندارد یا غیر استاندارد بودن آسانسورها نمی تواند نظر بدهد.  دکتر حسنی صفت افزود: اداره استاندارد نیز پیگیر نظارت و بازرسی و استانداردسازی آسانسورها نیست و اگر جز این است اعلام کنند که تاکنون چند ساختمان را به این خاطر مورد بررسی قرار داده اند و جلوی کار چند نفر را گرفته اند و چند دستگاه آسانسور را استانداردسازی کرده اند. به گفته وی بیش از ۵۰ مورد حادثه مربوط به آسانسورها از ابتدای سال جاری در سطح شهر بیرجند رخ داده و به آتش نشانی گزارش شده و حتی اگر در این موارد هیچکس دچار آسیب جسمی نشده باشد اما قطعا همه افرادی که به نوعی حادثه دیده اند، متحمل صدمات روحی و فشار های عصبی و روانی شده اند. دکتر حسنی صفت در پایان تصریح کرد: می توان گفت بحث ایمنی ساختمان ها در بیرجند متولی خاصی ندارد و آتش نشانی نیز ابزار لازم را در این خصوص در اختیار ندارد و بنابراین به عنوان مثال می بینیم که عظیم ترین ساختمان اداری – تجاری در حال احداث شهر بیرجند که اتفاقا مراحل نهایی ساختش را پشت سر می گذارد، مشکل کسر پله فرار و پله عمومی دارد !…
اقدامات خارج از چارچوب قانونی
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر بیرجند نیز در این خصوص گفت: ساختمانهای چهار طبقه و زیر چهار طبقه نیازی به آسانسور ندارند مگر اینکه مالکین خودشان بخواهند نسبت به نصب آسانسور اقدام کنند. بعضا مالکین این ساختمان ها بدن اطلاع قبلی نسبت به تهیه و نصب آسانسور اقدام می کنند و این کار را خارج از چارچوب تعیین شده قانونی و بدون اطلاع شهرداری انجام می دهند و بخشی از مشکلات مربوط به این مسایل است که البته با پیگیری هایی که صورت گرفته، تلاش می شود تا اینگونه اقدامات در مسیر قانونی خود قرار گیرد.
لزوم توجه بیشتر مالکین، انبوه سازان و پیمانکاران
عباسعلی نیک افزود: جا دارد هم مالکین که بحث سلامت خودشان در میان است و هم انبوه سازان و پیمانکاران ساخت و سازها، کار تهیه و نصب آسانسور را با اطلاع مراجع ذیربط از جمله شهرداری به انجام برسانند و حتما این موارد با نظارت و اطلاع نظام مهندسی و شهرداری و اداره استاندارد انجام شود تا حوادث به حداقل ممکن برسد. در ادامه نظر رئیس اداره صنایع فلزی اداره کل استاندارد استان را جویا شدیم.
ضرورت سرویس و نگهداری مستمر ماهیانه آسانسورها توسط نصابان
مصطفی بذری در تشریح کلی فرایند بازرسی آسانسور و موارد قانونی گفت: مطابق با استاندارد ملی ۱-۶۳۰۳ و دستور العمل های جاری سازمان ملی استاندارد، صدور پایان کار توسط شهرداری ها منوط به اخذ تاییدیه گواهی ایمنی و کیفیت آسانسور، صادره توسط ادارات کل استاندارد استان ها می باشد. ضمن اینکه تاییدیه های ایمنی آسانسور دارای اعتبار یک ساله می باشند و لازم است آسانسورها حین بهره برداری تحت سرویس و نگهداری مستمر ماهیانه نصابان مجاز قرار گرفته و بعلاوه به منظور حصول اطمینان از برقراری شرایط استاندارد به صورت سالیانه توسط شرکت های بازرسی فنی تایید صلاحیت شده، بازرسی ادواری شوند.
حوادث و سوانح احتمالی در صورت عدم سرویس مستمر بر عهده مالکین است
وی افزود: بدیهی است در صورت عدم انجام سرویس و نگهداری مستمر و بازرسی ادواری سالیانه مسئولیت مستقیم حوادث و سوانح احتمالی برعهده مالکین و مدیران ساختمان های دارای آسانسور می باشد. وی در بحث فرایند بازرسی ها نیز اظهار کرد: شهرداری ها مالکان ساختمان های دارای آسانسور را در زمان اخذ پایان کار یا معرفی به دفاتر جهت نقل و انتقال سند به اداره کل استاندارد جهت اخذ تاییدیه معرفی می نمایند و پس از ثبت در سامانه بازرسی آسانسور و بازرسی آن به صورت تصادفی به شرکت های بازرسی آسانسور ارجاع شده و سپس بعد از صدور گواهینامه بازرسی، اداره کل تاییدیه بازرسی را به شهرداری ارسال می نماید.
ضرورت کنترل آسانسورهای وارداتی به کشور و لزوم ارائه خدمات پس از فروش
در ادامه با معاون سابق هماهنگی امور عمرانی استانداری در این باره گفتگو کردیم. همایون نخعی نژاد با بیان اینکه کنترلی در خصوص استاندارد بودن یا نبودن آسانسورهای وارداتی به کشور وجود ندارد، گفت: باید شرکت هایی باشند تا خدمات لازم پس از فروش را ارائه دهند و نبود چنین شرکت هایی خود یک چالش است به طوری که یکی از ساختمان های مهم اداری استان، آسانسوری خریداری کرده بود که مدتها دچار نقص فنی شده بود زیرا قطعه مورد نیازش را نمی توانستند پیدا کنند و لذا بحث ارائه خدمات پس از فروش برای آسانسورها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
دستگاه های نظارتی، نظارت لازم را ندارند
وی با ذکر این نکته که آسانسورها به دلیل ارتباطی که با سلامت مردم دارند حتماً باید از استاندارد لازم برخوردار باشند، اظهار کرد: دستگاه های نظارتی هم خیلی موثرند و البته نظارت لازم را ندارند. ضمن اینکه خروجی جلسات مربوطه نیز باید اقدام عملی باشد.
نقص قانون و ضعف عملکرد دستگاه های مرتبط
نخعی نژاد با ذکر این نکته که هم نقص قانون و هم ضعف عملکرد در بحث آسانسورها مشهود است، تصریح کرد: البته قصور در عملکرد دستگاه های نظارتی که برخورد لازم با متخلفین را ندارند، نمود بیشتری دارد و قطعاً اگر قانون قوی باشد که هست بحث نظارت بر اجرای دقیق قانون است که باید بیش از پیش اعمال شود تا مشکلات به حداقل برسد.
ابزار قانونی لازم برای پیگیری مباحث ایمنی وجود ندارد
در پایان نظر معاون عمرانی فرمانداری شهرستان بیرجند را در این زمینه جویا شدیم. رونقی با بیان اینکه قطعاً در مباحث ایمنی، نقص قانون وجود دارد، گفت: ابزارهای قانونی لازم در خصوص پیگیری مباحث ایمنی وجود ندارد و در حیطه بخش خصوصی، دستگاه های ذیربط نمی توانند افراد را ملزم به رعایت نکات ایمنی نمایند و در نهایت با اخطار و تذکر مسئله ختم می شود و پیش از اینها ابزاری در اختیار مراجع ذیربط نیست و اگر هم هست زمان بر و مستلزم صرف هزینه های اداری و … است. وی افزود: در بحث آسانسورها، تمام ساختمان های بالای سه طبقه ملزم به داشتن آسانسور هستند و حتی برای ساختمان هایی با طبقات کمتر هم با توجه به میانگین بالای سنی ترجیح داده می شود که از آسانسور استفاده کنند.  وی تاییدیه استاندارد را یکی از الزامات اخذ پروانه ذکر کرد و گفت: بدون ارائه تاییدیه استاندارد پایان کار صادر نمی شود.
نمی توان تمامی نقایص فنی را به استاندارد نبودن آسانسورها ربط داد
معاون عمرانی فرمانداری شهرستان بیرجند گفت: در مجتمع های مسکونی، ساکنین می توانند هزینه های سرویس و نگهداری آسانسورها را تامین و پرداخت نمایند. به هر حال وقتی آسانسوری نصب و تایید استاندارد اخذ کرد، به لحاظ ایمنی دارای استاندارد است با اینحال آسانسور هم مثل هر دستگاه و ابزار دیگری ممکن است دچار نقص شود و نمی توان همه نقایص را به استاندارد نبودن آسانسور ارتباط داد. ضمن اینکه پیگیری مرتب این موارد هم تقریباً غیر ممکن است.  رونقی ارائه خدمات پس از فروش و کیفیت این خدمات را نیز بسیار حائز دانست و تصریح کرد: آسانسوری از ضمانت کیفی لازم برخوردار است که حداقل خرابی و نقص فنی را داشته باشد و در صورت بروز نقص فنی نیز در مسیر ارائه خدمات پس از فروش و کیفیت این خدمات، مانع و مشکلی وجود نداشته باشد.