وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
در روزگاری که ما ایرانی‌ها از توجه کافی به تالاب هامون و خسارات متوجه آن غافل هستیم، این مسئولین و کارشناسان آمریکایی هستند که به این منطقه توجه نشان داده و برای آن نشست تخصصی برگزار می‌کنند./ شهروند سیستان و بلوچستانی: در سال‌های گذشته، از طریق صید ماهی گذران زندگی می‌کردم اما پس از خشک شدن تالاب منبع درآمدی ما قطع شد و حالا مجبورم برای تأمین معاش خانواده در کنار همسرم در خانه کار کنم.
به گزارش «تابناک» روز چهارشنبه اندیشکده آتلانتیک در واشنگتن، پایتخت آمریکا، برنامه‌ای را با نام مسائل زیست‌محیطی هامون برگزار کرد. در این نشست، ضمن نمایش مستند «هامون تنها» که در آن به ابعاد مختلف بحران زیست‌محیطی تالاب هامون پرداخته شده، کارشناسان به بررسی خسارات زیست‌محیطی خشک شدن تالاب هامون اشاره و در مورد راهکارهای خروج از بحران اعلام نظر می‌کنند.
تالاب هامون که پیشتر نیز از سوی سازمان یونسکو یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره معرفی شد، اکنون و تحت تأثیر عواملی نظیر قطع حقابه آن از سوی دولت افغانستان ـ که با احداث سد کجکی به این موضوع دامن زده است و نیز مدیریت ناصحیح منابع آب ـ گرفتار بحرانی است که ضمن آسیب زدن به محیط زیست و نابود کردن حیات جانوری و گیاهی، همچنین حیات انسان‌های منطقه را در خطر انداخته و در کنار همه این فجایع، یک تمدن چند هزار ساله را به کام مرگ کشانده است.
در ادامه مستند «هامون تنها» با چند تن از اهالی منطقه گفت‌وگو انجام می‌شود که در این بین و در یکی از تکان دهنده ترین بخش‌ها، پدر یک خانواده بر روی خشکی و با نمایش حالت قایق‌رانی در تالاب می‌گوید ما در سال‌های گذشته از طریق صید ماهی گذران زندگی می‌کردیم و در زمان پرآبی از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار بودیم اما پس از خشک شدن تالاب، منبع درآمدی ما قطع شد و حالا مجبورم برای تأمین معاش خانواده در کنار همسرم به کار در خانه بپردازم.
در بخش دیگری از مستند «هامون تنها» یک پیرمرد ۱۲۰ ساله با ذکر خاطراتی از زندگی پر نشاط خود در گذشته اضافه می‌کند، من در پنجاه سالگی حداقل پنجاه نیروی کار داشتم که همگی با هم در دریاچه به صید ماهی می‌پرداختیم و آنقدر شرایط خوب بود که دلیلی برای مهاجرت از منطقه وجود نداشت. اکنون و در شرایطی که تالاب خشک شده است، امکان زندگی در منطقه وجود ندارد.
جدا از نمایش مستند مذکور در نشست اندیشکده آتلانتیک، دیگر کارشناسان میهمان نیز به ذکر مطالعات و نظرات در رابطه با بحران آب و مسائل زیست‌محیطی تالاب هامون پرداختند.
هرچند در نشست، « David Laylin » یکی از متخصصان مسائل محیط زیست آمریکا، راهکار حل مشکل منطقه را متعهد شدن افغانستان به اجرای قرارداد سال ۱۳۵۱ خود دانست، «شیرجان احمد زی» یکی از کارشناسان افغانستانی حوزه آب در مورد چرایی استمرار مشکل و امتناع افغانستان از پرداخت حقابه ایران و یا حداقل حاضر شدن بر سر میز مذاکره برای بحث در مورد این مشکل گفت: حکومت افغانستان نگران است که اگر با ایران بر سر مسأله حقابه هامون مذاکره کند، به دلیل نداشتن کارشناسان توانمند در مذاکرات شکست بخورد و ایران شرایط را به نفع خود مدیریت و نهایی کند.
جدا از حقایق تلخ پرداخته شده در نشست مذکور، شاید تلخ‌ترین مطلب قابل ذکر این نشست آن باشد که در روزگاری که مسئولین و کارشناسان ایرانی از توجه کافی و شایسته به تالاب هامون و خسارت‌های متوجه آن غافل هستند، این مسئولین و کارشناسان آمریکایی هستند که به این منطقه توجه و برای آن نشست تخصصی برگزار می‌کنند.
دیگر آنکه مستند «هامون تنها» ساخته یک هنرمند ایرانی، در حالی که در کشور و فضای مجازی فارسی با اقبال خوب مشاهده نمی‌شود و آنچنان که باید و شاید احساسات داخلی را مکدر نمی‌کند، این دلسوزان خارجی محیط زیست ایران هستند که برای تمدن ۵ هزار ساله جنوب شرق ایران (شهر سوخته) باید دل بسوزانند و راهکار خروج از بحران پیدا کنند.
نکته دیگری که در پایان می‌توان گفت، اینکه اگر صحبت کارشناس افغانستانی حاضر در نشست آتلانتیک صحیح باشد و افغانستانی‌ها به دلیل نداشتن کارشناسان توانمند از مذاکره با ایران به خاطر ترس از ضرر سر باز می‌زنند، باید به مسئولین ایرانی این موضوع را یادآور شد که آنها باید با حسن نیت و شفافیت قابل اثبات تلاش کنند ضمن جلب اعتماد افغانستانی‌ها فضایی را فراهم کنند که در قالب آن هم شرایط مذاکره فراهم باشد و هم اینکه نتیجه مذاکره احتمالی به یک نتیجه عادلانه تبدیل شود.